ΝΙΚΟΣ-Λ. ΛΙΝΑΡΔΑΤΟΣ: Τίκι-Τάκα

("Ἐφημερίδα τοῦ Κ.Σ.Μ."/τεῦχος 170/Φεβρουάριος 2014)

 

Είναι χαρακτηριστική, κάτι δηλαδή πρέπει να σημαίνει, η χρησιμοποίηση στην κοινωνία μας του όρου “ενημέρωση” εκεί που όλες οι άλλες ελεύθερες κοινωνίες κάνουν χρήση του “επικοινωνία”. Μαζικά Μέσα Ενημέρωσης αντί για Μαζικά Μέσα Επικοινωνίας (Mass Communication Media).

Δεχόμενος τo “ενημέρωση” («πληροφόρηση,κατατοπισμός κάποιου για πρόσφατα συμβάντα ή γεγονότα, μεταβολές εξελίξεις» (Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής του Α.Π.Θ.) σημαίνει ότι δέχεσαι παθητικά ως θέσφατα τις ειδησεολογικές και σχολιαστικές παροχές των τηλεοπτικών πρωτίστως καναλιών και των ραδιοφωνικών σταθμών λίγο πιο πίσω. Τους γνωρίζουμε όλοι μας. Οι ενημερωτές-δημοσιογράφοι το ψωμάκι τους πάνε να βγάλουν. Η αμοιβή πρέπει – λογικό – να είναι συνάρτηση της τηλεθέασης. Μόνο που το επίπεδο και ο τρόπος διαβιώσεώς τους έχουν ανεβεί σε αρκετό ύψος. Πρώτο και άμεσο μέσο προς την επιτυχία: λαϊκισμός του κερατά (συγγνώμη, αλλά έρχεται κουτί η λαϊκή έκφραση). Πουλάει! Βολεύει και τους καναλάρχες˙ πολλαπλασιάζει την πολιτική επιρροή και ισχύ τους. Ξέρετε πολλούς να κουβαλούν στην τσάντα τους πέντε εκατομμύρια ευρώ; Πρέπει˙ όπως κι εγώ ξέρω. Κοινό μυστικό˙ υπάρχουν δημοσιεύματα. (Στη δική του τσάντα ο γνωστός – και μη εξαιρετέος – Θ. Λιακουνάκος είχε μονάχα εξακόσιες χιλιάδες).

Επικοινωνία˙ αμφίδρομη σχέση: «η διαδικασία με την οποία μεταδίδεται ένα μήνυμα, μία πληροφορία κτλ. σε κάποιον ή ανταλλάσσονται γνώσεις, σκέψεις κτλ. χρησιμοποιώντας γραπτό ή προφορικό λόγο, διάφορα μέσα τηλεπικοινωνίας …» (ως ανωτέρω, η έμφαση δική μου). Όπου σταθώ και όπου βρεθώ χρησιμοποιώ τη διατύπωση: Μ.Μ. Επικοινωνίας. Διότι θέλω να διατηρώ το δικαίωμα να δέχομαι ή να απορρίπτω, να αμφισβητώ, να αντιδρώ εν πάση περιπτώσει με τον ένα ή τον άλλον τρόπο σε ό,τι μου φουρνίρουν ως είδηση ή αλήθεια. Αυτό το δικαίωμα ασκώ με ετούτο μου το κείμενο.

Αυτές τις τελευταίες εβδομάδες – ημέρες γιορτάσιμες και πανηγυρικές – ο λαϊκισμός («ο έπαινος και η κολακεία των αδυναμιών και των ελαττωμάτων του λαού, καθώς και η υιοθέτηση επιχειρημάτων ή θέσεων που ευχαριστούν τον λαό – και γενικώς τους πολλούς - χωρίς όμως να τον ωφελούν, με σκοπό την εξασφάλιση της εύνοιάς του», Λεξικό Γ. Μπαμπινιώτη) ανέβηκε σε νέα ύψη˙ τόσο στον πολιτικό, όσο και στον επικοινωνιακό χώρο. Θα αναφερθώ σε ένα -από τα πολλά- περιστατικό. Το ζήτημα του εικοσιπεντάρικου (25€) για την εισαγωγή στα δημόσια νοσοκομεία. Βασικό θέμα στα δελτία ειδήσεων των καναλιών επί μέρες. Σύστημα τίκι–τάκα˙ αλλεπάλληλες, συνεχείς πάσες (στην ποδοσφαιρική ορολογία η τακτική του Πεπ Γκουαρντιόλα, ως προπονητή της Μπαρτσελόνα). Ως που να μπει το γκολ. Αλλεπάλληλες, χωρίς ανάσα, πάσες από τους δημοσιογράφους στους βουλευτές (συμπολιτευόμενους και αντιπολιτευόμενους) και αντιστρόφως˙ ώρες ολόκληρες˙ στα δελτία ειδήσεων˙ με τα καλημερούδια στα τηλεπαράθυρα. Έλεγε ο ένας˙ επαύξαινε ο άλλος. Έτσι μετατράπηκε, επήρε τις διαστάσεις συνταρακτικού πολιτικού θρίλερ. Συγκλονίζει την κυβέρνηση. Πάει να την ρίξει.

Ως που επετεύχθη το γκολ: Καταργείται το 25ρικο. Αντικαθίσταται με πέντε λεπτά σε κάθε πακέτο τσιγάρα. Ασήμαντη επιβάρυνση˙ η δικαιολόγηση. Λέω εγώ: η χειρότερη από τις πιθανές λύσεις. Διότι είναι αντίθετη προς τις έννοιες της δικαιοσύνης και της ισότητας. Θα προσπαθήσω να εξηγήσω πώς και γιατί: Στην Ελλάδα υπάρχουν (με πιθανή απόκλιση ±13%) 3.374.800 καπνιστές (οι Ελληνίδες με ένα 34,7% του γυναικείου πληθυσμού της χώρας είναι οι πρώτες καπνίστριες στον κόσμο). Μέση ημερήσια κατανάλωση κατά καπνιστή 21 τσιγάρα. Τον χρόνο 7.665. Πακέτα 383. Επί 5 λεπτά μας κάνουν 19 ευρώ τον χρόνο. Με τα οποία επιβαρύνεται ο κάθε καπνιστής χρόνος μπαίνει, χρόνος βγαίνει. Και ο πιο φτωχός. Και αυτός που δεν έχει καμία σχέση με δημόσιο νοσοκομείο μέσα στον χρόνο. Και αυτός που καταλήγει σε ιδιωτική κλινική. (Τα στοιχεία αναφέρονται στο 2012 και έχουν αντληθεί από μελέτη με τον τίτλο Smoking Prevalence and Cigarette Consumption in 187 countries 1980-2012. Έχει συνταχθεί από το Institute for Health Metrics and Evaluation του University of Washington και δημοσιεύεται σε ειδικό τεύχος -8 Ιανουαρίου 2014- της Journal of American Medical Association). Με το σύστημα του εικοσιπεντάρικου θα εξαιρούνταν (και σ’ αυτό έπρεπε να επικεντρωθεί η προσπάθεια) οι φτωχοί, οι χρονίως πάσχοντες, άτομα με ειδικές ανάγκες κ.ά.

Θα πλήρωναν οι άλλοι˙ 25 ευρώ για νοσηλία κόστους μέχρι εκατοντάδων και χιλιάδων ευρώ. Θα πλήρωναν όσο μια μερίδα φαγητού όσοι από τις χιλιάδες που γεμίζουν τα βράδια τις ταβέρνες και τα εστιατόρια˙ ανά την επικράτεια. Τόσο περίπου κατά μέσον όρο είναι το κόστος. Ή 5-6 καφέδες τον χρόνο οι καταλαμβάνοντες από το πρωί χιλιάδες καθισμάτων (υπαίθριων και εσωτερικών) καφενείων, καφενέδων, καφετεριών˙ το βράδυ για μπαρ, μπαράκια, σκυλάδικα, άνθη, σπάσιμο πιάτων υπερπολλαπλάσιες δαπάνες: χωρίς καμία χρησιμότητα. Απλώς κοινωνικές συναναστροφές ή για να περνάει η ώρα˙ και ικανοποίηση μερακλώματος.

Τρία ακόμα σημεία: 1) Η νοσοκομειακή περίθαλψη, η υγεία γενικώς έχει αυξανόμενο ιλιγγιωδώς κόστος. Ο Ιατρικός και νοσοκομειακός εξοπλισμός είναι υπόθεση πολλών εκατομμυρίων ευρώ. Που, από πάνω πρέπει να αποσβεσθούν σε λίγα χρόνια˙ γιατί οι εξελίξεις είναι καταιγιστικές. 2) Αν το 25ρικο είναι τόσο βαρύ για τον μέσο Έλληνα, τι πρέπει να είναι τα 19 ευρώ για τον φτωχό, τον πάμφτωχο καπνιστή; Μήπως θα οδηγηθεί προς τη χρήση νοθευμένων ή και λαθραίων τσιγάρων; ως πιο φθηνών; 3) Θα παραθέσω δύο παρατηρήσεις από ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα ανάλυση του θέματος στο Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων (10 Ιανουαρίου) της ALPHA BANK: «Αποτελούσε [το μέτρο των 25€] στην ουσία το πρώτο θετικό μέτρο προς την κατεύθυνση της εκλογίκευσης και ομαλοποίησης της λειτουργίας των νοσοκομείων του ΕΣΥ [...] ...αποτελούσε το πρώτο ουσιαστικό μέτρο προς την κατεύθυνση της έναρξης της διαδικασίας πάταξης της διαφθοράς που ανθεί ακόμα και σήμερα και ιδιαίτερα στα νοσοκομεία …». Έπεσε θύμα της κατάρας του λαϊκισμού.

Θα καταλήξω με μία αποσαφήνιση περί ισότητας και δικαιοσύνης. Είναι του John Rawls (1921-2002), του σημαντικότερου – κατά σχεδόν γενική κρίση των ειδικών- πολιτικού φιλοσόφου του περασμένου αιώνα. Σε μία σύγχρονη φιλελεύθερη δημοκρατία συστατικό ακριβοδίκαιης ισότητας νοείται ότι κατά τη λήψη αποφάσεων και εφαρμογή μέτρων προέχει να «αποβαίνουν προς το μέγιστο όφελος των λιγότερο ευνοημένων μελών της κοινωνίας». Την ονόμαζε αρχή της διαφοράς (Η ΔΙΚΑΙΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ - Η ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΩΣ ΑΚΡΙΒΟΔΙΚΙΑ. ΜΙΑ ΑΝΑΔΙΑΤΥΠΩΣΗ. Μετάφραση Φ. Παιονίδη. Εκδ. ΠΟΛΙΣ, 2006).