Τετάρτη 4 Δεκεμβρίου 2013

Γράμμα 44

 
Γράμμα τοῦ Κέντρου Σοσιαλιστικῶν Μελετῶν σ’αὐτούς πού θέλουν τήν ἀλήθεια μέ ἀριθμό 44
 
Οἱ ἄνθρωποι πού κοιμοῦνται μέσα στό τσουχτερό κρύο καί τίς νεροποντές στό πρεβάζι μιᾶς πόρτας αὐτές τίς νύχτες.
Ὁ δῆμος (ἤ ἡ περιφέρεια ἤ ἡ κυβέρνηση) δέν μπορεῖ νά διαθέσει κάποιους χώρους, καί ἄς εἶναι μέ ὁλότελα γυμνούς τοίχους, γιά μιά λιγώτερο ἀπάνθρωπη κατά τήν διάρκεια τῆς κακοκαιρίας διανυκτέρευση τῶν ἀστέγων;
Τό πρόβλημα τῆς ἱκανοποιητικῆς στέγασης τοῦ ἄπορου πληθυσμοῦ τῆς χώρας εἶναι τεράστιο∙ δέν ὑπάρχει ὅμως λόγος προτοῦ νά ἐπιτύχουμε μιά συνολική λύση του νά μήν θεραπεύουμε, μέ τά ὑπάρχοντα μέσα, τίς ὀξύτερες αἰχμές του.

Τρίτη 3 Δεκεμβρίου 2013

ΗΛΙΑΣ ΚΑΤΣΟΥΛΗΣ: Να κάνουμε την ανάγκη αρετή

του Ηλία Κατσούλη, Καθηγητή Πολιτικής Κοινωνιολογίας, ikatsoulis@hol.gr

Όπως το 2007 με το ξέσπασμα της κρίσης στην αγορά των στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑ ο δυτικός -τουλάχιστον- κόσμος φάνηκε να αφήνει πίσω του μια μακρά περίοδο σχετικής ευημερίας, κάπως έτσι και στην Ελλάδα,με την υπογραφή του πρώτου Μνημονίου τον Μάιο 2010, υνειδητοποιήσαμε ότι η περίοδος της Μεταπολίτευσης, με τη συνεχή βελτίωση των όρων ζωής, είχε φτάσει στα όριά της.

Πέρα από αυτά κάθε διεκδίκηση συνοδευόταν από κινδύνους που μπορούσαν να μας οδηγήσουν στη χρεοκοπία. Η συμφωνία που η ελληνική κυβέρνηση υποχρεώθηκε τότε να υπογράψει με τους εταίρους μας, την Τρόικα όπως συνηθίσαμε να την αποκαλούμε, όχι μόνο έθεσε τέρμα στο καθεστώς των διαρκών διεκδικήσεων και της ικανοποίησής τους, αλλά δρομολόγησε μια αντίστροφη διαδικασία απωλειών οικονομικού και κοινωνικού χαρακτήρα που συρρίκνωσαν δραματικά το γενικό επίπεδο και την ποιότητα της ζωής μας. Ιδιαίτερα επώδυνες οι απώλειες αυτές ήταν για τα ασθενέστερα στρώματα, τα οποία σε ελάχιστο χρονικό διάστημα φτωχοποιήθηκαν σε τέτοιο βαθμό, ώστε η ολική τους περιθωριοποίηση να καθίσταται ένας υπαρκτός κίνδυνος.
Στο διάστημα των τριών τελευταίων χρόνων και στα πλαίσια των μέτρων, τα οποία οι ελληνικές κυβερνήσεις υποχρεώθηκαν να εφαρμόσουν, η οικονομική δραστηριότητα συρρικνώθηκε σε ένα ποσοστό που υπερβαίνει το 25% του ΑΕΠ, ενώ η επίσημη ανεργία ξεπέρασε το 27% του ενεργού πληθυσμού, για να γίνει καταστροφική για τους νέους/ες έως 26 ετών, στις τάξεις των οποίων ξεπέρασε το 60%. Όλες αυτές οι απώλειες, και άλλες πολλές, ανάγονται στο τεράστιο δημόσιο χρέος, το οποίο στην εποχή την «ευημερίας» (1982-2008) οι κυβερνήσεις, και υπό την πίεση οργανωμένων συμφερόντων, των πολυθρύλητων συντεχνιών, το έφτασαν περίπου στο 120% του ΑΕΠ.
Από το σημείο αυτό και πέρα η εξυπηρέτησή του κατέστη αδύνατη, αφού η μείωση της οικονομικής δραστηριότητας εξαφάνισε τα αναγκαία πλεονάσματα για την αποπληρωμή των τόκων, ενώ τα ελλείμματα που δημιουργούνταν αύξαναν τις ανάγκες δανεισμού και αυτές με τη σειρά τους το δημόσιο χρέος. Ενώπιον αυτού του φαύλου κύκλου η δραστική παρέμβαση της Τρόικας με την παροχή δανείων στην Ελλάδα ύψους περίπου 350 δισεκατομμυρίων Ευρώ συνοδεύτηκε από όρους, οι οποίοι επιδεινώνονταν για να καταντήσουν επαχθείς όσο τα πολιτικά κόμματα αρνιόνταν πεισματικά στην πράξη να τους εφαρμόσουν, παρά το γεγονός ότι τυπικά τους είχαν αποδεχθεί.
Σε αυτό ακριβώς το σημείο, στην αδυναμία δηλαδή του πολιτικού κόσμου στο σύνολό του (αλλά και της ελληνικής κοινωνίας) να αποδεχθεί μέτρα ριζοσπαστικού χαρακτήρα, θα πρέπει τελικά να αναζητηθούν οι αιτίες της βαθιάς κρίσης στην οποία έχουμε οδηγηθεί και στην αδυναμία μας μέχρι στιγμής να την ξεπεράσουμε. Στη συνείδηση ενός μεγάλου μέρους του εκλογικού σώματος έχει καταγραφεί η βεβαιότητα ότι στη σημερινή κατάσταση οδηγηθήκαμε από πράξεις και παραλείψεις των πολιτικών, σε κάθε περίπτωση των κομμάτων εξουσίας (ΝΔ και ΠΑΣΟΚ), και ότι τα οδυνηρά οριζόντια μέτρα που εφαρμόζονται για την καταπολέμηση της κρίσης μάς έχουν επιβληθεί από τους δανειστές μας που κερδοσκοπούν σε βάρος μας. Το ότι αυτή η εξήγηση γίνεται σταδιακά αποδεκτή από την πλειονότητα του εκλογικού σώματος φαίνεται όχι μόνο από τη σύνθεση της τωρινής βουλής, στην οποία τα λεγόμενα «αντιμνημονιακά κόμματα» ποσοτικά υπερτερούν, αλλά και από τις συνεχείς δημοσκοπήσεις, στις οποίες καταγράφεται αύξηση των ποσοστών των αντιδημοκρατικών και αντισυστημικών δυνάμεων, με προεξάρχουσα τη φιλοναζιστική Χρυσή Αυγή.
Από την άλλη μεριά, καθημερινά γινόμαστε μάρτυρες της δημοσιοποίησης ντροπιαστικών περιπτώσεων διαφθοράς από μεγάλα τμήματα του πληθυσμού, ιδιαίτερα εργαζομένων στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Το θέμα της φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής, γενικά της άρνησης ενός μεγάλου μέρους του πληθυσμού να εκπληρώσει τις στοιχειώδεις υποχρεώσεις του έναντι της κοινωνίας, μας απασχολεί καθημερινά, ενώ σε περιόδους σαν και αυτή που ζούμε τώρα βλέπουμε ομάδες πολιτών που αποδεδειγμένα κινούνται και δρουν εκτός των νόμων να προκαλούν με την σπάταλη και ανομική συμπεριφορά τους. Εάν κάτι μας έχει γίνει συνείδηση τα τελευταία χρόνια, είναι το οδυνηρό γεγονός ότι ζούμε σε καταστάσεις παρατεταμένης ανομίας. Μιας κατάστασης που έχει διεισδύσει σε τέτοιο βαθμό στο συλλογικό μας ασυνείδητο, ώστε πολλές φορές να μας φαίνεται δικαιολογημένη και αναγκαία, αφού έτσι «κλέβουμε τους κλέφτες».
Όμως σχετικά δικαιολογημένα θα μπορούσε να αντιτάξει κανείς ότι όλα αυτά τα θλιβερά φαινόμενα δεν αποτελούν τις πραγματικές αιτίες της υπαρξιακής κρίσης στην οποία έχουμε περιέλθει. Αυτό είναι σωστό και εν συντομία θα ήθελα να δείξω τι σημαίνει και ποιες είναι οι επιπτώσεις αυτών των φαινομένων.
Σε ανύποπτο χρόνο και αξιοποιώντας την επιστημονική βιβλιογραφία είχα καταλήξει στη διαπίστωση ότι μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας στην ελληνική κοινωνία συγκρούονται αφανείς συμμαχίες, τις οποίες είχα ονομάσει «διανεμητικές συσπειρώσεις». Μικρές στην αρχή ομάδες κατακτούσαν στην πολιτική, στη διοίκηση, στην οικονομία ή όπου αλλού μια αποφασιστική θέση που τους επέτρεπε να επηρεάζουν και να ελέγχουν προς όφελός τους τις εξελίξεις που τους ενδιέφεραν. Με την πάροδο του χρόνου αυτές οι συσπειρώσεις εξελίχθηκαν σε οργανωμένες και πολλές φορές πολυπληθείς ομάδες που απέκτησαν τέτοια δύναμη ώστε να καταστεί αδύνατη η λήψη οποιασδήποτε απόφασης ή μέτρων της κυβέρνησης ή ενός άλλου θεσμού που δεν θα τις εξυπηρετούσε. Αυτές οι ομάδες αργότερα ονομάστηκαν «συντεχνίες» και απέκτησαν μια τόσο ισχυρή θέση ώστε να εξελιχθούν σε ομάδες αρνησικυρίας. Τίποτα δεν μπορούσε να γίνει στον τομέα τους χωρίς τη συγκατάθεσή τους και έτσι γινόταν συνήθως αυτό που οι ίδιες ήθελαν και το προκαλούσαν.
Σταδιακά και με την πάροδο του χρόνου, ιδιαίτερα στην περίοδο της λαϊκιστικής κυριαρχίας (δεκαετία 1980) η ελληνική κοινωνία στο σύνολό της, προπάντων όμως ο δημόσιος τομέας, διαβρώθηκε σε τέτοιο βαθμό από τις συντεχνίες, ώστε κάθε ιδέα διαρθρωτικής μεταρρύθμισης να ακυρώνεται εν τη γενέσει της. Αν υπάρχει κάτι το χειροπιαστό που αποτρέπει την εφαρμογή μέτρων τα οποία δρομολογούν διαδικασίες που ανοίγουν την αγορά στον ανταγωνισμό, εξορθολογίζουν τις συναλλαγές, επιβάλλουν αξιοκρατικές επιλογές, αυξάνουν την εισπρακτική ικανότητα του κράτους και άλλα πολλά αναγκαία, είναι αυτές οι συντεχνίες που αντιστέκονται και πολλές φορές μέχρι τώρα με επιτυχία ακυρώνουν όλα τα προαναφερθέντα.
Το ελληνικό κράτος δεν είναι σε θέση ούτε και από τους αποδεδειγμένα ακατάλληλους, τους απατεώνες, τους κατ’ ευφημισμό «επιόρκους» να απαλλαγεί. Το κράτος είναι δέσμιο τόσο πολλών «ακυρωτικών» διαδικασιών τις οποίες οι συντεχνίες στη διάρκεια δεκαετιών επέβαλαν, ώστε να αδυνατεί να αλλάξει «κεκτημένα συμφέροντα» και να επιβάλλει το νόμο. Από την άλλη μεριά είναι οι πολιτικοί, είναι η ίδια η διοίκηση, που ελέγχονται από τις συντεχνίες αυτές και καθυστερούν, διστάζουν, ολιγωρούν, αφού είναι αυτοί, πολιτικοί και διοίκηση, που συνέβαλαν στη δημιουργία όλων αυτών των καταστάσεων και τώρα αδρανούν σκεπτόμενοι το «πολιτικό κόστος».
Η πολιτική τάξη στην Ελλάδα στερείται της αναγκαίας τόλμης λήψης των κατάλληλων μέτρων και για το λόγο ότι από τη στιγμή που θα αποφασίσει να τα λάβει και να τα επιβάλει θα είναι τα άλλα κόμματα: της μείζονος και της ελάσσονος αντιπολίτευσης που θα αντισταθούν, θα συμπαρασταθούν στις συντεχνίες και θα υποσχεθούν να επαναφέρουν τα πράγματα στην προηγούμενη κατάσταση, να επανορθώσουν τις «αδικίες», ελπίζοντας στην προσέλκυση ψήφων για την κατάκτηση της εξουσίας. Σε αυτόν τον φαύλο κύκλο κινείται, τουλάχιστον τα τελευταία 30 χρόνια, η ελληνική πολιτική και από αυτόν τον φαύλο κύκλο πρέπει να βγούμε εάν θέλουμε η χώρα μας να μπει σε έναν ευρωπαϊκό δρόμο ανάπτυξης απαλλαγμένη από τις αμαρτίες του παρελθόντος.
Είναι αλήθεια ότι τα Μνημόνια, το πρώτο και το δεύτερο, επέβαλαν μέτρα τα οποία δεν βοηθούν τη γρήγορη έξοδο από την κρίση. Σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις επιδεινώνουν την κρίση και καθυστερούν την έξοδο από αυτήν, όπως δείχνουν οι δείκτες μείωσης της παραγωγικής δραστηριότητας και της απασχόλησης. Οι Τροϊκανοί έχουν παραδεχθεί ότι έκαναν λάθη. Αλλά πώς προέκυψαν αυτά τα λάθη; Ο Πρόεδρος της ΕΚΤ Μ. Ντράγκι ομολόγησε ότι από την πλευρά της Τρόικας έγιναν μεν λάθη, αυτά όμως οφείλονταν σε μεγάλο βαθμό σε έλλειψη έγκυρης πληροφόρησης και των απαραίτητων στοιχείων από τη μεριά των ελληνικών κυβερνήσεων. Είπε μάλιστα ότι «ορισμένες αποφάσεις είχαν ληφθεί τότε στη βάση πληροφοριών, οι οποίες ήταν είτε ελλιπείς είτε εσφαλμένες είτε παραπλανητικές» (εφημ. Καθημερινή, 9 Ιουλίου 2013).
Και εδώ θα πρέπει να σταθούμε και να σκεφτούμε τις ευθύνες μας ως κράτος, ως κοινωνία, ως πολίτες. Στη διεθνή γλώσσα χρησιμοποιούν από καιρό την απαξιωτική μεταφορά «Greek statistics» όταν θέλουν να παραπέμψουν στην ανεπίτρεπτη απόκρυψη ή αλλοίωση στοιχείων που αφορούν στις οικονομικές δραστηριότητες κράτους και οργανισμών. Οι ελληνικές υπηρεσίες διέπρεψαν στο παρελθόν στην απόκρυψη τέτοιων στοιχείων. Στην περίπτωση της προετοιμασίας των Μνημονίων και από ελληνικής πλευράς έχει καταγγελθεί το γεγονός ότι οι ελληνικές κυβερνήσεις απέφευγαν να δώσουν στην Τρόικα τις απαιτούμενες πληροφορίες, ενώ επιπλέον απείχαν από την κατάθεση συγκεκριμένων προτάσεων στη σύνταξη του πρώτου Μνημονίου επειδή στερούνταν ιδεών. Όταν δεν προτείνεις τίποτα, γράφει ο καθηγητής και πρώην υπουργός Τ. Γιαννίτσης, «πρέπει να αποδεχθείς τα πάντα».
Τώρα πια έχουμε φθάσει στα άκρα. Η ελληνική κοινωνία στο σύνολό της έχει χωριστεί σε δύο ετερόκλητα και αντιμαχόμενα στρατόπεδα. Ανομολόγητα ή ομολογημένα ορισμένοι προσβλέπουν σε ένα άλλο σύστημα, με κοκκινωπές ή φαιές αποχρώσεις. Άλλοι αλληθωρίζουν προς εξωπραγματικές λύσεις που κάπου αλλού είδαν προσωρινά να εφαρμόζονται και άλλοι ονειρεύονται την Ελλάδα επικεφαλής μιας διεθνούς αντικαπιταλιστικής συμμαχίας! Και ενώ στη μια πλευρά, την αντιμνημονιακή, συνωστίζονται ιδέες και δυνάμεις των οποίων το μόνο κοινό στοιχείο είναι η αντίθεσή τους στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία και στο σύστημα της ελεύθερης αγοράς, στην άλλη πλευρά, στην οποία βρίσκονται τα κυβερνητικά κόμματα, και εκεί οι διαθέσεις απέναντι στις λύσεις που η Τρόικα χωρίς εμάς μας έχει επιβάλει, μάλλον αμφίσημες είναι. Οι περισσότεροι υπουργοί των τελευταίων κυβερνήσεων αρνούνται στην πράξη να εφαρμόσουν τα συμφωνηθέντα, ενώ πολλές φορές λύσεις που και αυτοί οι ίδιοι υιοθετούν προσπαθούν να τις φορτώσουν στην Τρόικα, εντείνοντας  με τον τρόπο αυτό τη δυσπιστία του ελληνικού λαού σε λύσεις που οι εκπρόσωποί του δεν έχουν το θάρρος να υποστηρίξουν δημόσια.
Βρισκόμαστε σε μια κατάσταση που μας επιβάλλει να κάνουμε ρήξεις, να κάνουμε την ανάγκη αρετή. Εδώ που είμαστε φτάσαμε κυρίως με δικές μας πράξεις και παραλείψεις· από την αδυναμία μας να συνδυάσουμε ορθολογικά παραγωγή και κατανάλωση, από μια άπληστη διάθεση του «εδώ και τώρα», με αποτέλεσμα την επικράτηση συντεχνιακών συμφερόντων και την έξαρση της διαφθοράς.
Όσο επώδυνα κι αν αποδείχθηκαν τα μέτρα που συμφωνήσαμε να αποδεχθούμε, θα πρέπει να τα εφαρμόσουμε μέχρι τέλους. Ανεξάρτητα από την επιτυχία (μερική ή ολική) που θα έχουν, ένα νομίζω ότι θα μας βοηθήσει να δρομολογήσουμε: να απαλλαγούμε από αυτόν τον κυκεώνα των συμφερόντων μικρών και μεγάλων ομάδων που έχουν καταντήσει βρόχος στο λαιμό της ελληνικής κοινωνίας και την εμποδίζουν να πάρει τις αναγκαίες αποφάσεις που ευνοούν τους πολλούς και βλάπτουν τις συντεχνίες.

Πέμπτη 28 Νοεμβρίου 2013

ΑΝΤΩΝΗΣ ΔΡΟΣΟΠΟΥΛΟΣ: Ἀπόρριψη τῆς βίας ἀπό ὅπου καί ἄν προέρχεται

("Ἐφημερίδα τοῦ Κ.Σ.Μ."/τεῦχος 168/Ὀκτώβριος 2013)

Ποτέ ὡς τώρα ἕνα γεγονός ἀπρόβλεπτο γιά τήν κοινή γνώμη δέν ἀναστάτωσε τόσο ἀπότομα καί ριζικά τήν δημόσια ζωή τῆς χώρας, ὅπως ἡ δολοφονία τοῦ Παύλου Φύσσα στό Πέραμα στίς 17 Σεπτεμβρίου.
Πρῶτον, διότι ἀποδείχθηκε ὅτι ὁ φόνος ἦταν προσχεδιασμένος.
Δεύτερον, διότι αὐτοί πού ἔκαναν τόν φόνο δέν ἦταν μιά συμμορία πού δρᾶ στά σκοτεινά, ἀλλά μιά ὀργάνωση πού τήν βρίσκεις γραμμένη στόν τηλεφωνικό κατάλογο καί τῆς ὁποίας τό ἔμβλημα φοροῦσε ὁ δολοφόνος.
Τρίτον, διότι ἡ ὀργάνωση αὐτή ἔχει ἐπενδυθῆ τήν μορφή κόμματος, ἔχει ἐκλέξει βουλευτές πού καλύπτονται μέ ἀσυλία καί εἰσπράττει ἐπιχορήγηση ἀπό τό κράτος, δηλαδή ἀπό τούς φόρους πού πληρώνει ὁ καθένας μας.
Πρόθεση τῆς ὀργάνωσης ἦταν νά γίνει μέν τό ἔγκλημα, ἀλλά νά διαφύγη ὁ δράστης. Ἔτσι ὥστε νά δοθῆ μεν στήν κοινωνία τό μήνυμα τῆς τρομοκρατίας πού ἦταν ὁ σκοπός, ἀλλά νά μήν μπορεῖ νά ἀποδειχθῆ δικαστικά ἡ πηγή του. Μιά μικρή παρέκκλιση στήν ἐφαρμογή τοῦ σχεδίου ἐνεργείας προκάλεσε τήν σύλληψη τοῦ φυσικοῦ αὐτουργοῦ. Ἀπό ἐκεῖ κινήθηκαν μέ πρωτοφανῆ ταχύτητα οἱ δικαστικές καί ἀστυνομικές ἀρχές.
Πραγματοποιήθηκε γοργά ἡ σύλληψη τῶν ὀργανωτῶν καί ἡ κατάσχεση τῶν στοιχείων πού δέν πρόλαβαν νά ἐξαφανίσουν ὁδήγησε στήν φυλακή πολλούς συνεργάτες καί βοηθούς των.
Ἡ παροχή στούς συλληφθέντες ὅλων τῶν ἐγγυήσεων πού προβλέπει ἡ ποινική δικονομία, εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα τρεῖς ἀπό αὐτούς νά ἀφεθοῦν προσωρινά ἐλεύθεροι. Παρά τόν προφανῆ κίνδυνο νά κατευθύνουν σέ νέες ἐγκληματικές πράξεις τήν λοιπή ὀργάνωση πού δέν ἔχει ἀποδιαρθρωθεῖ, καθώς καί νά δυσκολέψουν τήν περαιτέρω ἐξιχνίαση τῶν κατηγοριῶν. Τήν ἀνθρώπινη ποιότητα τῶν ἀποφυλακισθέντων εἴδαμε ἀμέσως ἀπό τά τηλεοπτικά κανάλια μέ τήν ἀναιδῆ ἔπαρσή τους, τήν ἀπόπειρα τοῦ Κασιδιάρη νά πετάξη κάτω μιά τηλεοπτική κάμερα καί τίς ἐπανειλημμένες κλωτσιές του στό σακκίδιο ἑνός δημοσιογράφου.
Στό ἠλεκτρονικό γράμμα τῆς 3ης Ὀκτωβρίου πού στέλνει τό ΚΣΜ, κατά ἕναν διαρκῶς αὐξανόμενο ἀριθμό παραληπτῶν, «Σ’αὐτούς πού θέλουν τήν ἀλήθεια» ἐπισημαίνουμε τόν κίνδυνο μέ τήν ἀποφυλάκιση αὐτή νά χρονοτριβήσει ἀπελπιστικά ἡ ἐκκαθάριση τῆς ὑπόθεσης τῆς Χρυσῆς Αὐγῆς, ἡ ὁποία καταταλαιπωρεῖ τήν χώρα μας.
Εἴπαμε τότε καί τό ἐπαναλαμβάνουμε, ὅτι ἡ ἐγκληματική ὀργάνωση ἐξακολουθεῖ νά ὑπάρχει, νά μάχεται τό δημοκρατικό πολίτευμα καί νά συνομωτεῖ γιά τήν διάπραξη νέων ἐγκλημάτων. Ἄρα ὑπάρχουν στό τραπέζι ὅλα τά στοιχεῖα γιά νά παραπεμφθοῦν στό δικαστήριο κατά τίς διατάξεις περί αὐτοφώρου ἐγκλήματος οἱ συλληφθέντες ἀρχηγοί καί βοηθοί τους. Ὥστε νά πραγματοποιηθῆ σύντομα ἡ κάθαρση καί νά ἀπαλλαγοῦμε ἀπό τίς δηλητηριώδεις ἀναθυμιάσεις αὐτῆς τῆς ὑπόθεσης.
Τό κοινωνικό φαινόμενο
Γνώρισμα τῶν ἐθνικιστῶν – καί οἱ Χρυσαυγῖτες ἐπιμένουν πώς εἶναι ἐθνικιστές – εἶναι ἡ λατρεία τοῦ ἱστορικοῦ παρελθόντος τῆς χώρας των. Αὐτή συνεπάγεται τήν συντήρηση τοῦ μίσους ἐναντίον αὐτῶν πού ὑπῆρξαν οἱ ἐχθροί της καί τήν δοξολογία τῆς ἀντίστασης ἐναντίον τους.
Οἱ Χρυσαυγῖτες ὅμως δέν θέλουν νά θυμοῦνται, ὅτι ἡ Γερμανία τοῦ Χίτλερ μᾶς ἐπιτέθηκε, μᾶς ἐπέβαλε μιά κατοχή στήν ὁποίαν ἀποδεκατίστηκε ὑπό φρικτές συνθῆκες ὁ πληθυσμός μας καί ἐναντίον τῆς ὁποίας προβάλαμε μιά ἀντίσταση θαυμαστή καί πολυαίμακτη. Ἀντιθέτως θεωροῦν τούς ἑαυτούς τους ὡς πνευματικούς κληρονόμους καί συνεχιστές ἐκείνης τῆς Γερμανίας.
Πορτραῖτα τοῦ Χίτλερ, χρησιμοποίηση τοῦ χαιρετισμοῦ καί τῶν συμβόλων τοῦ ναζισμοῦ, φωτογραφίες μελῶν της ντυμένων μέ νεκραναστημένες γερμανικές στολές, συλλογές ναζιστικῶν ἐνθυμίων ἀποτελοῦν τό φολκλόρ τῆς Χρυσῆς Αὐγῆς. Παρά τίς ἑλληνικές σημαῖες πού ἀνεμίζει συνεχῶς, δέν ἔχει αὐτή ἴχνος ἑλληνικῆς ἰδεολογίας∙ εἶναι μιά ἀντεθνική φασιστική ὀργάνωση. Ἔχει υἱοθετήσει τήν ρατσιστική θεωρία καί τόν κτηνώδη ἀντισημιτισμό τῶν πνευματικῶν προγόνων της.
Ἡ ἔρευνα τῶν αἰτίων πού ἔκαναν τά ἐπί μέρους μέλη της νά προσχωρήσουν στίς τάξεις της, χρειάζεται ἀτομικά ψυχογραφήματα. Ὑπάρχουν ὅμως γενικές ἐξηγήσεις τῶν κινήτρων τους.
Ἡ κοινότερη εἶναι ἡ ἀναζήτηση προστασίας γιά τήν ἀπόκτηση ἐργασίας στήν ἐποχή τῆς δεινῆς οἰκονομικῆς κρίσης. Ἄλλοι θά ἐνήργησαν γιά νά κρατήσουν γιά τούς ἴδιους ἕνα μέρος ἀπό τά μαῦρα χρήματα, πού εἰσέπρατταν γιά λογαριασμό τῆς ὀργάνωσης ἀπό ἐκβιασμούς καί τό λαθρεμπόριο πού ἀσκοῦσε. Καί ὁ σαδισμός πρέπει νά ἔπαιξε μεγάλο ρόλο: εὐκαιρία νά χτυπᾶς ἀνθρώπους ἀτιμώρητα, χάρις στήν ἐκ τῶν ἄνω κάλυψή σου.
Ἀλλά τό πιό ἑλκυστικό, καί τό πιό ἐπικίνδυνο, ἦταν ἡ γοητεία των παρελάσεων, τῶν στολῶν, τοῦ ἀνάμματος τῶν πυρσῶν καί λαμπαδοφοριῶν. (Τήν γοητεία αὐτῶν τῶν τελετῶν εἶχε χρησιμοποιήσει κατά κόρον ὁ Χίτλερ.) Τίς ὧρες ἐκεῖνες καί αὐτός πού εἶχε γίνει μέλος ἀπό καθά συμφεροντολογικούς λόγους ἀποκτοῦσε ἕναν μυστικιστικό δεσμό μέ τήν ὀργάνωση. Γινόταν ἕνα μαζί της.
Ἡ αὐξανόμενη ἀνεργία καί ἡ εἰσροή ξένων (ἰδίως τῶν λαθρομεταναστῶν) πού δέχονται νά ἐργαστοῦν ἀνασφάλιστοι καί στοιχίζουν λιγώτερο στούς ἐργοδότες, χάρισαν στήν Χρυσή Αὐγή ἕναν περίγυρο συμπαθούντων ἀπό τούς πληττομένους ἀπό τήν κατάσταση. Αὐτή τόν ἐνίσχυσε μοιράζοντας τρόφιμα σέ ἐνδεεῖς ἡμεδαπούς καί μέ τήν δράση της νά διώξη ἀπό τήν ἀγορά καί τήν κοινωνική περίθαλψη τούς ξένους. Ὁ περίγυρος τῶν συμπαθούντων, παρ’ὅλα ὅσα ἔγιναν ἐντωμεταξύ, ἐξακολουθεῖ νά ὑπάρχει.
Ἡ ἀπειλή τῶν ἐκλογῶν
Ὁ νέος Φύρερ, ὁ Μιχαλολιάκος, ἔρριξε τό ἐνδεχόμενο τῆς παραιτήσεως τῶν βουλευτῶν του γιά τήν πρόκληση νέων ἐκλογῶν. Παραιτήσεις πού θά ἀκολουθοῦνται καί ἀπό τήν παραίτηση τῶν ἐπιλαχόντων τοῦ κόμματος. Καί οἱ ὁποῖες μποροῦν νά κλιμακωθοῦν χρονικά, ὥστε κάθε τόσο νά ἔχουμε πότε στήν μιά καί πότε στήν ἄλλη περιφέρεια ἀναπληρωματικές ἐκλογές.
Ἡ κυβέρνηση δηλώνει αἰσιόδοξα, ὅτι ἐπειδή μόνο σέ 17 ἐκλογικές περιφέρειες ἡ Χρυσή Αὐγή ἔχει ἐκλέξει βουλευτές, σ’αὐτές μόνο θά γίνουν ἀναπληρωματικές. Ἀλλά σ’αὐτές περιλαμβάνονται μέ 3 βουλευτές ἡ Β΄ Ἀθηνῶν καί μέ 1 βουλευτή κάθε μία οἱ περιφέρειες Α΄ Ἀθηνῶν, Ὑπόλοιππο Ἀττικῆς, Α΄ Πειραιῶς, Β΄ Πειραιῶς, Α΄Θεσσαλονίκης, Β΄ Θεσσαλονίκης, Αἰτωλοακαρνανίας, Εὐβοίας, Κορινθίας, Μαγνησίας, Μεσσηνίας καί Σερρῶν. Δηλαδή τό μέγιστο μέρος τῆς χώρας, Ἀναπληρωματικές ἐκλογές σέ τέτοια ἔκταση θά διαφέρουν ἐλάχιστα ἀπό γενικές ἐκλογές. Καί ἄν ἡ Χρυσή Αὐγή τίς προκαλεῖ κλιμακωτά μέχρι τήν λήξη τῆς θητείας τῆς παρούσης Βουλῆς θά ἔχουμε διαρκῶς ἐκλογές. Ἡ κυβέρνηση μελετᾶ ὡς φάρμακο τήν ἀλλαγή τοῦ ἐκλογικοῦ νόμου πρός κατάργηση τῶν ἀναπληρωματικῶν ἐκλογῶν. Ὁ ΣΥΡΙΖΑ πού ἐλπίζει, ὅτι μέ τίς νέες ἐκλογές θά πάρη τήν ἐξουσία, θά προβάλλει μέ κάθε τρόπο τήν ἀντισυνταγματικότητα ἑνός τέτοιου νόμου.
Ὅπως ἄλλωστε καί ἄν ἔχει τό πρᾶγμα, ἡ νέα ἐκλογή Εὐρωκοινοβουλίου, οἱ δημοτικές ἐκλογές, ἡ ἀνάδειξη τοῦ νέου Προέδρου τῆς Δημοκρατίας, θά κάνουν ἀναπόφευκτη τήν πρόσκλησή μας στίς κάλπες. Τό καλλίτερο λοιπόν γιά τήν κυβέρνηση εἶναι στήν πρώτη παραίτηση βουλευτή τῆς Χρυσῆς Αὐγῆς νά προκηρύξη γενικές ἐκλογές.
Πῶς τούς ἀνεχθήκαμε;
Ἡ κοινή γνώμη ἔχει τήν δικαιολογία γιά τήν ἀνοχή της, ὅτι ὅσο ἡ Χρυσή Αὐγή ἦταν μιά μικρή ὀμάδα, ἡ τρελλή ἰδεολογία της καί οἱ παραβιάσεις τοῦ νόμου πού διέπραττε ἦταν περιθωριακῆς σημασίας.
Ὅταν ὅμως τόν Ἰούνιο τοῦ 2012 μπῆκε στή Βουλή ἔπρεπε νά ἀνοίξουν ὅλων τά μάτια. Ἡ δύναμη σέ ψήφους καί σέ ἕδρες πού ἀπέκτησε ἡ Χρυσή Αὐγή λειτούργησε προστατευτικά στήν ἀνάπτυξη τῆς ἐγκληματικῆς δράσης της. Κάποιοι τήν πλησίασαν γιά νά διεκπεραιώσουν τά ρουσφέτια τους. Ἄλλοι τῆς ἄνοιξαν τό πορτοφόλι τους γιά νά κάνουν κατόπιν δουλειές μέ τήν μεσολάβησή της.
Στίς δυνάμεις ἀσφαλείας ἀπέκτησε ὑποστηρικτές, οἱ ὁποῖοι τήν ἔβλεπαν σάν ἕνα ἐπικουρικό σῶμα στήν καταπολέμηση τῶν ὑπερβασιῶν τοῦ ἄλλου πολιτικοῦ ἄκρου. Στελέχη τῆς Ν.Δ. ζητοῦσαν τήν ἤπια μεταχείριση τῶν χρυσαυγιτῶν ὡς ἄλλοτε ψηφοφόρων τους πού ἔχουν παραπλανηθῆ τήν φορά αὐτή καί οἱ ὁποῖοι στίς ἑπόμενες ἐκλογές θά ἐπαναπατρίζονταν. Λιγώτερο ἐμφανῆς ὑπῆρξε καί ἀπό τά κόμματα τῆς ἀντιπολίτευσης μιά τάση ἀνοχῆς τῆς Χρυσῆς Αὐγῆς λόγω τῆς συμμετοχῆς της στόν ἀντιμνημονιακό ἀγώνα.
Ἔτσι μπόρεσαν τά τάγματα ἐφόδου της νά κακοποιοῦν ἀτιμώρητα τούς ξένους, ἐκ τῶν ὁποίων ἕνας τουλάχιστον ἔχασε τήν ζωή του κατά τήν ἐπίθεση ἐναντίον του.
Ἡ ἀγανάκτηση ἐξέσπασε ὅταν ἐσκότωσαν Ἕλληνα.
Ἡ βία
Γιά νά μήν γίνη ἐνδημικό στοιχεῖο τῆς πολιτικῆς ζωῆς μας ἡ ὀργανωμένη βία χρειάζεται ἡ ἀνένδοτη πάταξή της σέ κάθε σημεῖο πού αὐτή ἐκδηλώνεται. Σήμερα ἡ ὀργή ἀπό τό τελευταῖο ἔγκλημα τῆς Χρυσῆς Αὐγῆς καί ὁ γενικός πόθος τοῦ κολασμοῦ του ἔχουν προκαλέσει μιά ἐκτεταμένη διάθεση ἀγνόησης τῶν ἐγκλημάτων τοῦ ἄλλου πολιτικοῦ ἄκρου. Αὐτοί πού τά ὑπενθυμίζουν κατηγοροῦνται, ὅτι προσπαθοῦν νά κάνουν ἕναν συμψηφισμό, μέ τόν ὁποῖον θά ἀποδυναμωθῆ ἡ δίωξη τῆς Χρυσῆς Αὐγῆς.
Οἱ φόνοι ὅμως τούς ὁποίους ἔχει διαπράξει ἡ 17 Νοέμβρη εἶναι πολύ περισσότεροι ἀπό τούς φόνους τῆς Χρυσῆς Αὐγῆς. Καί στίς τωρινές ἀντιφασιστικές διαδηλώσεις τίς ὁποῖες προσπαθεῖ νά συγκρατήση μέσα στό πλαίσιο τοῦ νόμου ἡ ἀστυνομία, κάποιοι θερμοκέφαλοι διαδηλωτές τῆς ἀπαντοῦν μέ πετροπόλεμο καί τήν ρίψη βομβῶν μολότωφ. Ἡ χρησιμοποίηση τῆς βίας ἔχει γίνει γνώρισμα καί τῶν κάθε λογῆς συντεχνιακῶν διεκδικήσεων. Μιά διαφορά τοῦ συνδικαλισμοῦ.
Ἀνάγκη ἐπιτακτική εἶναι νά ξεσυνηθίσουμε ὡς λαός νά χρησιμοποιοῦμε βίαια μέσα στίς ἀντιπαραθέσεις μας. Ἡ ἡμερότητα τῶν πολιτικῶν ἠθῶν (ὅπως εἶχε πεῖ κάποτε σοφά ὁ Καραμανλῆς) εἶναι προϋπόθεση τῆς Δημοκρατίας.

ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΓΟΥΣΕΤΗΣ: Ελευθερία και φιλελευθερισμός

("Ἐφημερίδα τοῦ Κ.Σ.Μ."/τεῦχος 168/Ὀκτώβριος 2013)

Ι
Προ ετών είχα δει μια ταινία, που λεγόταν Μάντερλυ (Manderlay) δημιούργημα του σκηνοθέτη Lars von Trier. Ήταν η ιστορία της δημοκράτισσας και προοδευτικής κοπέλας Γκραίης που ανακαλύπτει το 1930, 70 χρόνια μετά τη λήξη του εμφυλίου πολέμου, ότι στην Πολιτεία της Αλαμπάμα, μια βαμβακοφυτεία λειτουργεί στο προ του αμερικανικού εμφυλίου πολέμου καθεστώς του αμερικανικού Νότου. Λειτουργεί δηλαδή σε καθεστώς δουλείας για τους μαύρους εργάτες, με απαγόρευση χρήσης χρημάτων, ακόμη και με χρήση μαστιγίου για τιμωρία τους. Έξω φρενών, που είχαν αποκρύψει από τους δούλους το νέο δημοκρατικό καθεστώς, η Γκραίης κατορθώνει να τους ελευθερώσει. Οι δούλοι μετατράπηκαν σε συνεταίρους στην βαμβακοφυτεία, με δικαίωμα ψήφου. Τότε όμως φάνηκε η ανικανότητά τους να διαχειριστούν την ελευθερία τους. Όχι μόνο ήταν άσχετοι με την τεχνολογία του βαμβακιού και έριξαν έξω την επιχείρηση, αλλά αποδείχτηκαν αναξιόπιστοι και ανεύθυνοι. Οι δε ηγέτες των δούλων γνώριζαν πολύ καλά την αλλαγή που είχε γίνει με τον εμφύλιο, αλλά την είχαν κρύψει από τους υπόλοιπους δούλους, για να τους προστατεύσουν από τον ανταγωνιστικό γύρω κόσμο των ελευθέρων, όπως τον περιγράφει ο Φρεντερίκ Μπαστιά στη σελίδα 41 του βιβλίου που παρουσιάζεται. Και είχαν δίκιο. Όσο ήσαν δούλοι έτρωγαν μαστιγώματα, αλλά έτρωγαν και φαγητό. Ως ελεύθεροι, δοκίμασαν την άγρια πείνα σε καθεστώς που σκοτώνει, επειδή δεν ήσαν ανταγωνιστικοί.
Την ίδια αυτή διαδικασία, που δυστυχώς απουσιάζει από τα θέματα που εξετάζει το βιβλίο που παρουσιάζεται, τη ζήσαμε στην πραγματική ζωή με το Ιράκ. Ο πρόεδρος Μπους νόμισε πως αρκεί να θεσπίσει ένα δημοκρατικό νομικό πλαίσιο, για να λειτουργήσει η δημοκρατία και η ελευθερία. Πλανήθηκε τραγικά. Το ίδιο ζήσαμε και ζούμε ακόμα στο Αφγανιστάν.
Σε χώρες της Αφρικής, όταν οι Δυτικοί είδαν τη βοήθεια προς τις φτωχές χώρες να μην καταλήγει στους πεινασμένους, αλλά σε παλάτια των κυβερνώντων, αποφάσισαν πως η βοήθεια δεν θα δινόταν πλέον μέσω των κυβερνήσεων, αλλά απ’ ευθείας προς τις φτωχές κοινωνίες μέσω ΜΚΟ Ευρωπαίων εγκατεστημένων στη χώρα.
Το ίδιο συνέβη και συμβαίνει στην Ελλάδα. Όταν ο λόρδος Βύρων ήρθε με σημαντική οικονομική βοήθεια προς τους επαναστάτες, βρέθηκε σε μεγάλο δίλημμα πού θα δώσει τα χρήματα, επειδή έβλεπε τη ρεμούλα γύρω του. Σήμερα αντίστοιχα, η Τρόικα εγκατέλειψε την αρχική τακτική της, όταν είδε πως οι δόσεις των δανείων των εταίρων μας πήγαιναν αλλού από εκεί που είχε συμφωνηθεί. Τώρα, επέβαλαν να ελέγχουν και να υπογράφουν οποιαδήποτε δαπάνη.
Το δίδαγμα είναι ότι η ελευθερία δεν είναι αυτονόητη κατάσταση που απλά εμποδίζεται από τους κακούς και επικρατεί όταν οι κακοί μπουν στο περιθώριο. Η ελευθερία, για να υπάρξει, απαιτεί ανθρώπους με προσωπική ευθύνη. Αυτό, πιστεύω, εννοεί ο Καρλ Πόππερ όταν λέει, στη σελίδα 9 του παρουσιαζόμενου βιβλίου, ότι «οι θεσμοί δεν είναι ποτέ επαρκείς από μόνοι τους αν δεν συνδυάζονται με παραδόσεις».
Διότι η προσωπική ευθύνη δεν είναι μόνο προσωπικό στοιχείο. Είναι κοινωνικό χαρακτηριστικό. Είναι γνώρισμα, που αποτελεί προϊόν συγκεκριμένων μακροπρόθεσμων ιστορικών συνθηκών, και που γι αυτό το λόγο αποτελεί στοιχείο της παράδοσης ενός λαού. Η κατάκτηση της προσωπικής ευθύνης είναι συνυφασμένη με την κατάκτηση της προόδου.
Όλες οι προηγμένες κοινωνίες είναι κοινωνίες που διαθέτουν προσωπική ευθύνη. Είναι ο λεγόμενος 1ος κόσμος, η Δύση. Και εκείνες από τις αναπτυσσόμενες χώρες που πρόσφατα αναπτύχθηκαν χωρίς ελευθερία, τόσο πολύ μάλιστα, ώστε να μοιάζουν να απειλούν οικονομικά τη Δύση, αναπτύχθηκαν χάρη στα προϊόντα των δυτικών ελεύθερων κοινωνιών, δηλαδή χάρη στα δυτικά κεφάλαια και την παγκοσμιοποίηση.
Αντίστοιχα, σε κοινωνίες με έλλειμμα προσωπικής ευθύνης, δηλαδή σε καθυστερημένες κοινωνίες, είναι δημοφιλής ο κρατισμός, με ένδυμα κομμουνισμού. Προστατεύει τα ανώριμα αυτά άτομα από τον εχθρικό ανταγωνιστικό κόσμο, όπως το μαστίγιο στην ταινία που σας περιέγραψα. Φυτρώνει έτσι αυτού του είδους ο κρατικίστικος κομμουνισμός σε πολλές καθυστερημένες χώρες της Αφρικής, της Ασίας, της Λατινικής Αμερικής, της Μέσης Ανατολής (Αλγερία, Ιράκ του Σαντάμ, Βενεζουέλα του Τσάβες, για να μην αναφέρουμε τη Ρωσία, την Κίνα, την Κορέα, την Κούβα και άλλες). Μάλιστα, υπάρχουν μαρξιστές που έχουν θεωρητικοποιήσει αυτή την τάση του κρατικού κομμουνισμού της ανευθυνότητας, με την θέση ότι «η σοσιαλιστική επανάσταση ξεκινά από την καταπιεζόμενη περιφέρεια και περικυκλώνει τις καταπιέζουσες μητροπόλεις».
Ο κρατισμός με ένδυμα κομμουνισμού φυτρώνει και στην ελληνική κοινωνία για τον ίδιο λόγο: για την προστασία ατόμων με έλλειμμα προσωπικής ευθύνης που γίνονται πελάτες του κράτους και των πολιτικών. Έτσι, έχουμε μια κοινωνία «αριστερή», με υδροκέφαλο δημόσιο τομέα και με ιδιωτικό τομέα που σε μεγάλο βαθμό είναι και αυτός κρατικοδίαιτος (προμηθευτές – εργολάβοι – σύμβουλοι κλπ. του δημοσίου). Μια κοινωνία που χειροκρότησε τον διεφθαρμένο σοσιαλισμό του Α. Παπανδρέου και στην οποία ο ανερμάτιστος οιονεί κομμουνισμός του ΣΥΡΙΖΑ έφθασε να είναι αξιωματική αντιπολίτευση, στηριζόμενος στα ίδια στρώματα και σε μεγάλο βαθμό στα ίδια πολιτικά στελέχη που στηρίχτηκε και ο Α. Παπανδρέου. Τα διαστήματα που η χώρα μας κυβερνήθηκε και από φιλελεύθερους υπήρξαν διαλείμματα. Η αριστερή αυτή Ελλάδα έχει μάθει, με τη βοήθεια και της ανατολικής ορθόδοξης εκκλησίας, να μισεί τη Δύση και τις αξίες της. Η λέξη «φιλελεύθερος» ή καλύτερα «νεοφιλελεύθερος» εκτοξεύεται ως βρισιά. Το εκ πρώτης όψεως παράδοξο είναι ότι η Ελλάδα δεν είναι καθυστερημένη, αλλά μάλλον προηγμένη χώρα. Δεν επιτρέπει όμως ο χρόνος να επεκταθούμε σε αυτή την ανάλυση.
ΙΙ
Σήμερα, στη συγκυρία και στην οικονομική κατάσταση που βρίσκεται, η Ελλάδα έχει ανάγκη από μεταρρυθμιστικά μέτρα στην κατεύθυνση του φιλελευθερισμού, προκειμένου να ξεκολλήσει από το τέλμα που βρίσκεται. Μόνο που αυτά τα μέτρα δεν τα παίρνει η ελληνική κοινωνία με την ελεύθερη βούληση της πλειοψηφίας. Της επιβάλλονται από τους εταίρους – δανειστές, οι οποίοι επιζητούν την ανάπτυξη της χώρας για λόγους σταθερότητας της ευρωζώνης και επίσης προκειμένου να μη χάσουν τα νέα δανεικά, όπως έχασαν με το κούρεμα μεγάλο μέρος των παλιών.
Μεταρρυθμίσεις λοιπόν σε φιλελεύθερη κατεύθυνση, που επιβάλλονται από τα έξω σε μια κοινωνία καθυστερημένη και αριστερή. Το σύνδρομο του Ιράκ ελλοχεύει και, τηρουμένων των αναλογιών, έχει ήδη κάνει την εμφάνισή του: ενίσχυση των δυο ολοκληρωτικών άκρων σε βάρος του δημοκρατικού τόξου. Για το λόγο αυτό, αν και υποστηρίζω ολόψυχα τις μεταρρυθμίσεις, έχω αμφιβολίες για το αν θα οδηγήσουν σε μια πιο δημοκρατική, πιο προηγμένη, πιο εκσυγχρονισμένη χώρα, αν δεν γίνουν κτήμα και αίτημα της κοινωνίας, δηλαδή αν δεν ενισχυθεί το Δημοκρατικό Μετριοπαθές Μεταρρυθμιστικό Κέντρο.
ΙΙΙ
Μετά από μια μακρά θητεία στο χώρο του Μαρξισμού – Σοσιαλισμού – Κομμουνισμού, κατάλαβα δυο πράγματα. Το ένα είναι ότι καμία ιδεολογία (κανένας –ισμος) δεν μπορεί να χωρέσει στο σακούλι της ολόκληρη την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης κοινωνίας. Το δεύτερο είναι ότι κάθε ιδεολογία, πολιτική ή θρησκευτική, μπορεί να οδηγήσει τους οπαδούς της στο δόγμα. Ο δρόμος είναι απλός: από τη στιγμή που θα δηλώσεις οπαδός μια ιδεολογίας οφείλεις να την υπερασπιστείς σε όλα τα επίπεδα εναντίον όλων των επιθέσεων. Είναι λοιπόν ανθρώπινο να προσκολληθείς στα κείμενα των πατριαρχών της ιδεολογίας για να αμυνθείς στις επιθέσεις των αντιπάλων ιδεολογιών.
Για τους λόγους αυτούς αποφάσισα να μην είμαι με καμία ιδεολογία. Οφείλω όμως να ξεχωρίσω ανάμεσά τους τη θεωρία του φιλελευθερισμού για ένα λόγο: δεν είναι τελεολογική. Δεν είναι ντετερμινιστική. Δεν είναι «ανθρωποσωτήρια» ή «κοσμοδιορθώτρια» (Τριαρίδης) όπως οι θρησκευτικές ή οι μαρξιστικές ιδεολογίες.
Τα κείμενα του παρουσιαζόμενου βιβλίου το αποδεικνύουν. Ο τίτλος του βιβλίου μπορεί να αποβαίνει παραπλανητικός, διότι παραπέμπει στο σταλινικής εμπνεύσεως προπαγανδιστικό «μικρό φιλοσοφικό λεξικό» του Ρόζενταλ. Πρόκειται όμως για το αντίθετο: αποτελείται από μια συλλογή 15 κειμένων των «πατριαρχών», των πρωτοπόρων του φιλελευθερισμού. Αυτών που χάραξαν τις βασικές οδούς του φιλελευθερισμού σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων. Ανάμεσά τους ο Karl Popper, o John Locke, o Adam Smith, o John Stuart Mill, o David Hume, o Friedrich von Hayek, o Jose-Ortega y Gasset. Κανένα από τα κείμενα δεν υπόσχεται κάποιον παράδεισο για τους πιστούς. Ο κοινός παρονομαστής τους είναι η μέριμνα για την ελευθερία του ατόμου, που βέβαια δεν εξαντλείται στην οικονομική ελευθερία, όπως η καρικατούρες που παρουσιάζουν ως (νέο)φιλελευθερισμό οι απλοϊκές αριστερές αναλύσεις στη χώρα μας.
Έχοντας πει αυτά, προχωρώ σε μερικές κριτικές παρατηρήσεις πάνω στον φιλελευθερισμό και στα μέτρα που προτείνει, μέσα από τα κείμενα του βιβλίου που παρουσιάζεται:
1.- Στην Ελλάδα δεν έχω δει να ισχύει η γνώμη του John Gray (σελ 74 του παρουσιαζόμενου βιβλίου) ότι «ο φιλελεύθερος συντηρητισμός, αλλά και ο σοσιαλισμός, έχει καταγράψει ορισμένες επιτυχίες μόνο στο βαθμό που ενσωμάτωσε τα θεμελιώδη στοιχεία του φιλελεύθερου πολιτισμού». Αντίθετα, στην Ελλάδα το ευρωκομμουνιστικό και φιλοευρωπαϊκό ΚΚΕ εσωτερικού καταποντίστηκε από το δογματικό, ολοκληρωτικό και φιλοσοβιετικό ΚΚΕ. Για να μην αναφερθώ στο θρίαμβο του σοσιαλιστικού ΠΑΣΟΚ επί της ΝΔ, ακόμα και όταν η τελευταία είχε φιλελεύθερο χαρακτήρα υπό τον πρωθυπουργό Κώστα Μητσοτάκη. Αλλά ούτε και η σημερινή σοσιαλιστική αξιωματική αντιπολίτευση του ΣΥΡΙΖΑ αναδείχτηκε επειδή «ενσωμάτωσε τα θεμελιώδη στοιχεία του φιλελεύθερου πολιτισμού». Μάλλον την κληρονομιά της 3ης διεθνούς ενσωμάτωσε.
2.- Η ΕΕ, από την ημέρα της σύστασής της εφαρμόζει την καθόλου φιλελεύθερη «Κοινή Αγροτική Πολιτική», δηλαδή την επιδότηση των ευρωπαίων αγροτών επειδή δεν είναι ανταγωνιστικοί απέναντι στους αγρότες του τρίτου κόσμου. Σήμερα δε, ετοιμάζεται να βάλει 68% δασμό στα Κινέζικα φωτοβολταϊκά, επειδή τα ευρωπαϊκά δεν είναι ανταγωνιστικά. Ο προστατευτισμός δηλαδή εφαρμόζεται και από φιλελεύθερες κυβερνήσεις και ίσως ορθώς.
3.- Ο Friedrich von Hayek, στην σελ. 64 του βιβλίου που παρουσιάζεται, γράφει το 1976 ότι «αν αναφερόμαστε σε μια κοινωνία ελευθέρων ανθρώπων, ο όρος ‘κοινωνική δικαιοσύνη’ δεν έχει κανένα απολύτως νόημα». Όμως, 10 χρόνια αργότερα, ο John Gray και πάλι, στην σελ. 76 του βιβλίου που παρουσιάζεται, γράφει το αντίθετο: «Η πιο πειστική πλευρά της σοσιαλιστικής κριτικής κατά του οικονομικού φιλελευθερισμού έγκειται, όχι σε ατέλειες του μηχανισμού της αγοράς, αλλά στις ατέλειες από την άποψη της δικαιοσύνης της αρχικής κατανομής των πόρων». Προτείνει μάλιστα, προς αποκατάσταση της αδικίας, μια ανακατανομή του κεφαλαίου «ίσως στη μορφή αρνητικού φόρου του κεφαλαίου, ο οποίος θα παρείχε στους άπορους κληρονομιά πλούτου που θα τους αποζημίωνε για τα αποτελέσματα παλαιών αδικιών». Γενικεύοντας μάλιστα, ο Gray αναγνωρίζει ορισμένα δίκια του σοσιαλισμού, αλλά και του συντηρητισμού, στην κριτική που ασκούν στο φιλελευθερισμό, αφού αυτή η κριτική «έχει το σημαντικότατο ρόλο να μας προειδοποιεί για τις ανεπάρκειες της φιλελεύθερης σκέψης και κοινωνίας».
4.- Οι έννοιες «φιλελεύθερος» και «αριστερός» είναι συμβατές; Είναι δυνατόν να υπάρχει φιλελεύθερος αριστερός; Έχω στο νου μου τον φιλελεύθερο αριστερό Ιταλό Νορμπέρτο Μπόμπιο, μέλος της Κ.Ε. του ιταλικού σοσιαλιστικού κόμματος. Ο Μπόμπιο ανέλυε την τραγική αποτυχία του κομμουνισμού και του κρατικού σοσιαλισμού από τη σκοπιά του φιλελευθερισμού και της υπεράσπισης των ατομικών ελευθεριών και της δημοκρατικής μεθόδου. Ταυτόχρονα, ωστόσο, ανέλυε και στιγμάτιζε τις κοινωνικές ανισότητες και τις αδικίες του καπιταλισμού από την κριτική σκοπιά του Μαρξ και του σοσιαλιστικού κινήματος. Με άλλα λόγια, ο Μπόμπιο ανήκε σε εκείνη την Αριστερά που ήθελε να συνενώσει ελευθερία και κοινωνική δικαιοσύνη. Ήταν δηλαδή ταυτόχρονα ένας αυστηρός φιλελεύθερος και ένας παθιασμένος σοσιαλιστής και ποτέ δεν απαρνήθηκε καμία από αυτές τις δυο «ψυχές» του. Έγραφε:
«Θεωρούσα πάντοτε το σοσιαλισμό όχι ως το αντίθετο του φιλελευθερισμού αλλά ως ένα πιο προχωρημένο στάδιο της διαδικασίας της ανθρώπινης χειραφέτησης, που αρχίζει στη νεότερη εποχή με τη θρησκευτική μεταρρύθμιση, συνεχίζεται μέσα από την Αμερικανική και Γαλλική Επανάσταση με την πολιτική χειραφέτηση, που φτάνει βαθμιαία στην καθολική ψήφο, για να αναπτυχθεί παραπέρα με τη χειραφέτηση από την οικονομική εξουσία που επεδίωξαν τα σοσιαλιστικά κινήματα του προηγούμενου αιώνα. Μαρξισμός και φιλελευθερισμός εμφανίζονται αντιθετικοί μόνον όταν συγχέουμε το φιλελευθερισμό με τον οικονομικό φιλελευθερισμό και όταν βλέπουμε στο μαρξισμό μονάχα την πολιτική θεωρία της δικτατορίας του προλεταριάτου, δηλαδή την αντιδημοκρατική του πλευρά» (Norberto Bobio, L' Unita 23-5-1997).
5.- Διάβασα και κάτι που φάνηκε ως αντίφαση: στην σελ. 48 ο Edmund Burke εμφανίζεται ως φιλελεύθερος, ενώ στην σελ. 71 ως συντηρητικός.
6.- Το τελευταίο σχόλιο αναφέρεται στο τεχνικό μέρος: μια καλύτερη σελιδοποίηση, μια καλύτερη φροντίδα θα έκανε το βιβλίο πιο ελκυστικό. Και έτσι όμως, αξίζει να το διαβάσει κανείς, παρ’ όλο που δεν θα το βρει στα βιβλιοπωλεία. Θα το βρει στο ΚΕΦΙΜ, Πανεπιστημίου 64, και δη δωρεάν.
Αρκεί να επικοινωνήσει ηλεκτρονικά στη διεύθυνση: liberty_forum@greekliberals.net

(Το μικρό βιβλίο του φιλελευθερισμού - Liberales Institut, ΚΕΦΙΜ Μάρκος Δραγούμης - Αθήνα, 2013 - Σελ. 97)

Τετάρτη 20 Νοεμβρίου 2013

ΚΥΡΙΟ ΑΡΘΡΟ: Ἡ Διαρκής Ἀντι-Μεταρρύθμιση

("φημερίδα το Κ.Σ.Μ."/τεχος 168/κτώβριος 2013)

Διαρκής πανάσταση ταν θεωρία το Τρότσκυ πού σφράγισε τήν ζωή του. Τό νόημα της ταν πώς σοβιετική κυβέρνηση θά πρεπε νά καλλιεργε τό παναστατικό κίνημα σέ λες τίς χρες, διότι λλοις θά κατέρρεε σοσιαλισμός στήν Ρωσία, πού ταν περικυκλωμένη πό τίς καπιταλιστικές δυνάμεις. Διαρκής Μεταρρύθμιση ταν μεθοδολογία τν κομμάτων το δημοκρατικο σοσιαλισμο. Μέ συνεχ μικρά βήματα, πραγματοποιούμενα μέ πόλυτα δημοκρατική διαδικασία, νά ποβάλη κοινωνία τίς καπιταλιστικές δομές της καί νά μεταλλαγ σέ σοσιαλιστική.
Τήν Μεταρρύθμιση εαγγελίζεται καί σημερινή κυβέρνησή μας. Μιλ σέ κάθε εκαιρία γι’ατήν. χι βέβαια πρός τήν κατεύθυνση το σοσιαλισμο, λλά πρός τήν ντίθετη. Καί κατηγορε τούς προκατόχους της στήν ξουσία, τι μέ δανεικά λεφτά νέπτυξαν να κράτος προνοίας κατά τό δεδες τν σοσιαλιστν.
Γιά νά γυρίση τά πράγματα στόν κατά τήν ντίληψή της σωστό δρόμο παίρνει συνεχς καινούργια μέτρα πού μεταβάλλουν τήν διάρθρωση τς κοινωνίας μας. Διαρκής ντι-Μεταρρύθμιση.
τσι θέλει νά ξεπουλήση τήν περιουσία το κράτους καί νά γίνη νοικιαστής τν κτιρίων πού στεγάζουν τίς πηρεσίες του. πολύει παντο τίς καθαρίστριες καί συμβάλλεται μέ διωτικές πιχειρήσεις καθαρισμο γιά νά το στοιχίζει λιγώτερο καθαριότητα τν γραφείων του. Ο πιχειρήσεις ατές χρησιμοποιον μικρότερο προσωπικό (νάμεσα στό ποο καί λαθρομετανάστες πού πληρώνονται μέ τά ¨μαρα¨) καί, μέ τό ζημίωτο γιά κενες, μπορον νά προσφέρουν στό δημόσιο τίς πηρεσίες τους μέ χαμηλότερες μοιβές πό ατές πού παιρναν ο κρατικές καθαρίστριες. Ο τελευταες σπρωχνόμενες στήν νεργία βγαίνουν πό τήν κοινωνική σφάλιση, σταματον ο ντίστοιχες εσφορές καί τό λλειμμα τς κοινωνικς σφάλισης μεγαλώνει.
κυβέρνηση περί πολλο ποιεται τίς παφές της μέ ποψήφιους ξένους πενδυτές. λλά λεφτά τους δέν ρχονται, παρά μόνο στάγδην καί ταν εναι εκολο νά ξαναφύγουν. τσι διογκώνεται νεργία, στήν ποίαν χουμε κατακτήσει τό θλιβερό ερωπαϊκό πρωτάθλημα.
Πρό το καταιγισμο τν φορολογικν μέτρων, διότι εσπρακτικός μηχανισμός το κράτους παραμένει χαμηλός, καί τς προθυμίας δυναμίας τν τραπεζν νά χορηγήσουν νέα δάνεια πολλές πιχειρήσεις μεταναστεύουν. Κλείνουν τά ργοστάσιά τους καί διώχνουν τό προσωπικό τους. Μιά διαίτερα σημαντική πό ατές, ¨Βιοχάλκο¨, ποφάσισε νά μήν σταματήση νά ργάζεται στήν λλάδα καί νά μήν πολύση τό προσωπικό της. Νά μεταφέρη μόνο τήν δρα της στό Βέλγιο – χώρα τς Ερωπαϊκς νωσης, στήν ποίαν λευθερία μετακίνησης τν πιχειρήσεων εναι θεσμικά κατοχυρωμένη – γιά νά παλλαγ πό τήν πιβολή ναδρομικν φόρων καί νά ποκτήση εκολία δανειοδότησης. κυβέρνηση ντέδρασε μέ τήν θέσπιση μέτρων, πού καθιστον τήν μετακίνηση δύνατη. Θά αξηθε τσι εκόνα τς θνικς μας συνέπειας καί δυσπιστία τν ποψηφίων ξένων πενδυτν.
Οτε καί στήν ντι-Μεταρρύθμιση μένει κυβέρνηση σταθερή. Παίρνει μέτρα γιά νά συμμορφωθ στίς ξιώσεις τν μαθητευομένων μάγων τς Τρόϊκας καί κατόπιν τά νακαλε πό τήν ντίδραση τς λαϊκς βάσης πού δυνατε νά πληρώση. Καινούργιες ρυθμίσεις, νέες προθεσμίες. Ράβε – ξήλωνε.