ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΓΟΥΣΕΤΗΣ: Το χρονικό της κρίσης

(ομιλία της 6ης Φεβρουαρίου 2012)

1. Οι προειδοποιήσεις

Δεν είμαι οικονομολόγος και γι’ αυτό δεν μπόρεσα, πριν τη χρεοκοπία, να εκτιμήσω τη σοβαρότητα κάποιων προειδοποιήσεων, που έγιναν κατά καιρούς. Για την ιστορία, αναφέρω τρεις μόνο από αυτές:

α. Επειδή σήμερα έχει επικρατήσει η απλοϊκή σκέψη ότι υπέρ του μνημονίου είναι οι δεξιοί και κατά του μνημονίου είναι οι αριστεροί, παραθέτω ένα απόσπασμα του βιβλίου «Από τις αυταπάτες στην πραγματικότητα – Η αριστερά μετά το ’89», που είχε εκδώσει το 1990 (εκδόσεις θεμέλιο), πριν 12 χρόνια, ο αείμνηστος τότε βουλευτής του ΣΥΝ Γρηγόρης Γιάνναρος, που ήταν αναπληρωτής υπουργός βιομηχανίας στην κυβέρνηση Τζαννετάκη. Ο ΣΥΝ απέπνεε ακόμα τότε το άρωμα της ανανέωσης της αριστεράς. Ήταν μια ευρωπαϊκή αριστερά, πριν η καθ’ ημάς ανατολή, που έχει εμφιλοχωρήσει και στην ελληνική αριστερά, την εκμηδενίσει, όπως τείνει να εκμηδενίσει οτιδήποτε νεωτερικό, ανανεωτικό, εκσυγχρονιστικό, δυτικό.

Έγραφε ο Γιάνναρος προφητικά: «Στη σημερινή Ελλάδα, μια αποχαυνωτική ουτοπία του σήμερα θολώνει τον ορίζοντα του αύριο. Πρόοδος θεωρείται η γραμμική επέκταση των απολαύσεων. Αλλά το σημερινό επίπεδο ζωής και απασχόλησης απειλείται γιατί στηρίζεται σε έναν υπέρογκο δανεισμό. Τα καταναλωτικά πρότυπα δεν παύουν να είναι μετέωρα επειδή θεωρούνται κεκτημένα. Οι πιέσεις για την εξισορρόπηση της οικονομίας γίνονται ήδη αισθητές και προοιωνίζονται βίαιες. Εάν η Αριστερά συναινέσει στη συντήρηση της σημερινής ουτοπίας, είναι βέβαιο ότι θα καταρρεύσει σύντομα μαζί της».

β. Στις 27.7.2008 («Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία»), ο τότε υπουργός Οικονομίας Γιώργος Αλογοσκούφης είπε ότι η οικονομία μας πάει από το κακό στο χειρότερο. Η ανταγωνιστικότητα κατρακυλάει, τα ελλείμματα διογκώνονται, οι οικονομικοί δείκτες στο σύνολό τους προοιωνίζονται τα χειρότερα.

γ. Το Δεκέμβριο του 2008 ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης είπε στη Βουλή ότι η Ελλάδα οδηγείται με μαθηματική ακρίβεια στο ΔΝΤ.

Κανείς δεν έδωσε σημασία σ’ αυτές τις προειδοποιήσεις. Τις αγνόησαν, όπως αγνόησαν το μέλλον μας όταν ξωπετάχτηκε ο Τάσος Γιαννίτσης και το ασφαλιστικό του. Είχα τότε αρθρογραφήσει ανήσυχος, αλλά μου έκανε εντύπωση ότι σχεδόν κανένας άλλος, ούτε ο ίδιος ο τότε πρωθυπουργός Σημίτης, που συνήργησε στο ξωπέταγμα, έδειξε να ανησυχεί μέχρι το 2008, δηλαδή 7 χρόνια αργότερα.

2. Μαζί τα φάγαμε – ανασκόπηση της οικονομικής μας κατάστασης

Κάποτε, το 2010, οι δανειστές που μας δάνειζαν για 30 χρόνια αρνήθηκαν να μας δανείζουν άλλο ή μας έβαλαν υπερβολικό τόκο, επειδή φοβήθηκαν -και σωστά- πως δεν θα είμαστε σε θέση να ξοφλήσουμε τα δανεικά. Τότε μόνο συνειδητοποίησα ότι η κατάσταση της οικονομίας μας έφτασε στο απροχώρητο. Οι κρατικές δαπάνες έχουν γίνει τόσο πολλές, ώστε οι φόροι που πληρώνουμε δεν αρκούν να τις καλύψουν. Ακόμα και αν από τις δαπάνες αυτές αφαιρέσουμε τη σταδιακή εξόφληση των δανεικών, τα τοκοχρεωλύσια, πάλι τα έσοδα δεν μπορούν να καλύψουν τα έξοδα. Αυτό λέγεται «πρωτογενές έλλειμμα». Τότε μόνο αντέδρασαν και οι πολιτικοί μας. Καμώνοντας ότι το συνειδητοποίησαν και αυτοί μόνο τότε. Μα γιατί τόσα πολλά έξοδα; Πού πάνε οι κρατικές δαπάνες; Δεν έχει σταματήσει μέχρι σήμερα η προπαγάνδα πως τα λεφτά τα έφαγε το «μεγάλο κεφάλαιο» και οι πολιτικοί. Πού όμως πήγαν τα λεφτά;

2.1. Το σπάταλο – πελατειακό δημόσιο

Ο Θόδωρος Σκυλακάκης απαντάει (παρουσιάζοντας το βιβλίο του Μάνου Ματσαγγάνη «Η κοινωνική πολιτική σε δύσκολους καιρούς» στο περιοδικό Athens Review of Books). Δίνει τα νούμερα των δαπανών που η κυβέρνηση υπολόγισε για το έτος 2011. Σε σύνολο δαπανών 96 δισ. δαπανήθηκαν:

Για την πρώτη κατηγορία (μισθοί, συντάξεις, επιδόματα, ασφαλιστικά): 67 δισ.= 70%

Για τη δεύτερη κατηγορία (τοκοχρεολύσια): 16 δισ.= 17%

Για την Τρίτη κατηγορία (λοιπές δαπάνες): 13 δισ.= 13%

Το 87% των δαπανών λοιπόν αποκλείεται να πηγαίνουν στο «μεγάλο κεφάλαιο», όπως μας βομβαρδίζουν οι εργολάβοι της κοινωνικής ευαισθησίας, αλλά σε στρώματα που ισχυρίζονται ότι υπερασπίζονται. Αναλύοντας το 70 % της κατηγορίας «μισθοί – συντάξεις» ανακαλύπτουμε τη διόγκωση του κράτους, που είχε φτάσει να έχει περίπου ένα εκατομμύριο υπαλλήλους. Λέω «περίπου» διότι ούτε το κράτος γνώριζε πόσους υπαλλήλους είχε. Και το 70% δεν πάει μόνο στους μισθούς. Πάει και στα επιδόματα των πλασματικών αναπήρων και αναξιοπαθούντων. Των εργαζομένων σε πλασματικά βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα. Των συνταξιούχων με πλασματικά χρόνια υπηρεσίας. Των πλασματικών υπερωριών και αμοιβών εκτός έδρας. Των μισθών των υπαλλήλων που καλύπτουν πλασματικές ανάγκες.

Πολλές από τις ανάγκες διατηρούνται μόνο και μόνο για να μη χάσουν οι υπάλληλοι τις θέσεις τους. Άλλες προβάλλουν την αχρηστία τους προκλητικά. Πρόχειρα θυμάμαι την Υπηρεσία Αποκαταστάσεως σεισμοπαθών Βορείου Ελλάδος (ΥΑΣΒΕ) που λειτουργεί ακόμα, ενώ ο σεισμός έγινε το… 1978. Κάπου διάβασα ότι λειτουργεί ακόμα ο οργανισμός αποξηράνσεως της λίμνης Κωπαΐδας, που αποξηράνθηκε επί Τρικούπη. Ο γενικός επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης Λέανδρος Ρακιντζής εκτίμησε ότι «η γραφειοκρατία κοστίζει [στο δημόσιο] γύρω στα 8 δις το χρόνο».

Τέλος, ας σημειώσω ότι εντός του ευρύτερου σώματος των δημοσίων υπαλλήλων υπάρχουν προνομιούχες ομάδες που πιέζουν για τα προνόμιά τους (ΓΕΝΟΠ ΔΕΗ, ΕΡΤ, Πανεπιστημιακοί, δικαστικοί κλπ).

2.2. Απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων – αντιδραστικό ή προοδευτικό μέτρο;

Καταγγέλλεται πανταχόθεν ο υπέρογκος αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων. Κρίθηκε απαραίτητη η απόλυση 150 έως 200.000 δημοσίων υπαλλήλων. Το μέτρο αυτό:

1. Θα εξοικονομούσε 4 δισ. ευρώ το χρόνο.

2. Θα μείωνε τον υδροκεφαλισμό του κράτους και τη γραφειοκρατία.

3. Θα βελτίωνε την απόδοση των δημοσίων υπηρεσιών.

Αλλά αντί να μειωθεί ο υπέρογκος αριθμός τους, μειώθηκε ο μισθός τους, που κάθε άλλο παρά υπέρογκος είναι. Η μείωση του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων θα προήγε την παραγωγικότητα και την αποτελεσματικότητα του δημοσίου. Η μείωση του μισθού προάγει τη μιζέρια των υπαλλήλων και την αναποτελεσματικότητα, μαζί και τη διαφθορά. Μπορεί να κατηγορηθώ για ανάλγητος, αφού προτείνω απολύσεις. Πιστεύω όμως ότι δεν είναι λιγότερο ανάλγητο να πληρώνουμε όλοι, ακόμα και αυτοί που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα, υπεράριθμους αργόμισθους. Η πιο φιλολαϊκή πολιτική είναι ο ορθολογισμός και η ανάπτυξη.

Ωστόσο, το μέτρο θεωρήθηκε ανάλγητο και η ψυχοπονιάρα κυβέρνηση αρνήθηκε να το εφαρμόσει. Αντ’ αυτού, προτίμησε να μειώσει το μισθό όλων των δημοσίων υπαλλήλων. Και επειδή αυτό δεν ισοδυναμούσε οικονομικά με τις παραπάνω απολύσεις, προχώρησε στη φορομπηχτική πολιτική. Αποτέλεσμα:

1. Εξουθένωση και κλείσιμο ιδιωτικών επιχειρήσεων. Απώλεια ΑΕΠ.

2. 800 έως 1.000 απολύσεις ιδιωτικών υπαλλήλων κάθε μέρα. Το σύνολο του ενεργού πληθυσμού είναι περίπου 4 εκατομμύρια. Οι άνεργοι μετρούν σήμερα περίπου 1 εκατομμύριο και από τα 3 που απομένουν το 1/3 είναι οι δημόσιοι υπάλληλοι.

3. Το ενδεχόμενο απολύσεων στο δημόσιο δεν ακυρώθηκε. Αντίθετα, οι συγκρούσεις με την Τρόικα συνεχίστηκαν και συνεχίζονται.

4. Αν είχαν γίνει έγκαιρα οι απολύσεις στο δημόσιο, οι απολύσεις στον ιδιωτικό τομέα θα ήσαν πολύ μειωμένες. Και πιθανόν να μη χρειάζονταν τα σημερινά πρόσθετα μέτρα.

Ποιος τελικά είναι ο ανάλγητος; Αυτός που προτείνει την απόλυση δημοσίων υπαλλήλων ή αυτός που την υπογράφει, αλλά αρνείται να την εφαρμόσει;

2.3. Πελατειακή πολιτική με τα λεφτά της ΕΕ

Όπου η πελατειακή σπατάλη δε γίνεται με κρατικό χρήμα, γίνεται με το χρήμα των κουτόφραγκων. Αυτό γίνεται κυρίως με τις επιδοτήσεις και τις αποζημιώσεις της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής. Οι αγρότες πιέζουν με διαδηλώσεις, με καταλήψεις εθνικών οδών, με εισβολές στις πόλεις με τα τρακτέρ και με συνθήματα όπως «τιμές Αθηνών, όχι Βρυξελλών» ή «όλα τα κιλά – όλα τα λεφτά». Κυρίως όμως πιέζουν με την ψήφο τους. Και κερδίζουν. Αποτέλεσμα: Η Λάρισα ήταν και παραμένει η πρώτη πόλη στον κόσμο σε αυτοκίνητα Porsche Cayenne.

Όταν το 1987 δούλευα στη Χάλκη Δωδεκανήσου, ένας κτηνοτρόφος που είχε 100 κατσίκες, μου έλεγε ότι στην Εφορία δήλωνε 50 και την ΕΟΚ για την επιδότηση 200. Κανείς δεν έκανε τον κόπο ή μάλλον δεν θέλησε (για λόγους ψηφοθηρίας) να αντιπαραβάλει τις δηλώσεις.

Αυτό το έκανε με τον τρόπο της η Επιτροπή της Ε.Ε. Διαπίστωσε την ελλειμματικότητα των κυβερνητικών ελέγχων στην χορήγηση των κοινοτικών επιδοτήσεων και άρχισε την επιβολή προστίμων:

Την περίοδο 1999-2004 το πρόστιμο ήταν 244,2 εκ. ευρώ. (βλ. ola ta kila… εφημερίδα ΚΣΜ, Ιούνιος 2009).

Την περίοδο 2005-2006, το πρόστιμο ήταν 130 εκ. ευρώ

Την περίοδο 2007-2008 το πρόστιμο ήταν επίσης 130 εκ. ευρώ.

Εφέτος, η Ελλάδα, εν μέσω κρίσης, καλείται να επιστρέψει στην ΕΕ 415 εκ. ευρώ. Πρόκειται για το γνωστό «πακέτο Χατζηγάκη», που δόθηκε το 2009 ως αποζημίωση πλασματικών ζημιών από πλασματικές θεομηνίες.

2.4. Φοροδιαφυγή

Είμαστε συνένοχοι, δηλαδή συνδαιτυμόνες, και στη φοροδιαφυγή. Σε άρθρο του στο ΒΗΜΑ (14/3/10), ο καθηγητής κ. Κων. Τσουκαλάς ειρωνεύεται την άποψη ότι ο φοροφυγάς μικροϋδραυλικός είναι εξίσου «ένοχος» και «ανήθικος» με τον φοροφυγάδα μεγαλοεφοπλιστή. Δεν δικαιολογεί όμως την ειρωνεία του με συγκριτικά νούμερα. Τα νούμερα λένε ότι 6 στις 10 επιχειρήσεις πιάστηκαν να φοροδιαφεύγουν (Καθημερινή, 21/8/09). Προσθέστε όσες φοροδιαφεύγουν αλλά δεν πιάστηκαν. Προσθέστε τη φοροδιαφυγή των ελεύθερων επαγγελμάτων των γιατρών, δικηγόρων, μηχανικών. Προσθέστε και τη μαύρη αφορολόγητη δεύτερη εργασία πολλών μισθωτών και ελευθέρων επαγγελματιών και θα καταλήξετε ότι η μεγάλη φοροδιαφυγή γίνεται πράγματι από τους «μικροϋδραυλικούς». Στη φοροδιαφυγή συμμετέχουμε και όλοι όσοι δηλώνουμε στις αγορές ακινήτων τις αντικειμενικές και όχι τις πραγματικές αξίες. Αυτό όμως έχει καταντήσει κάτι σαν τα κατά συνθήκην ψεύδη.

2.5. Προνομιούχες ομάδες

Οι ομάδες που καρπώνονται προνόμια και υλικά οφέλη είναι οργανωμένες μειοψηφίες, επαγγελματικές ή άλλες. Κυρίως είναι αυτές που (δικαίως) αποκαλούνται «συντεχνίες». Οι Πελαγίδης και Μητσόπουλος τις αποκαλούν «διανεμητικές ομάδες» [Ανάλυση της ελληνικής οικονομίας, Παπαζήσης, 2006].

Προσπάθησα να περιγράψω τη δράση τους κατά τη διάρκεια της κρίσης, αλλά αυτό θα έτρωγε πολλές ώρες ομιλίας. Ακόμα και η μονολεκτική αναφορά των φορέων που αναστάτωσαν τη χώρα με απεργίες, διαδηλώσεις, καταλήψεις, τραμπουκισμούς και άλλα είναι τόσο μακροσκελής που γίνεται βαρετή. Θα θυμίσω μόνο τους κυριότερους: ΓΕΝΟΠ-ΔΕΗ, φορτηγατζήδες, λιμενεργάτες, ιδιοκτήτες ταξί, συμβασιούχοι των Δήμων (κυρίως στην καθαριότητα), εφημεριδοπώλες, προνομιούχοι δημόσιοι υπάλληλοι (τους είδαμε στις καταλήψεις υπουργείων – δηλαδή στην κατάλυση του κράτους).

Η πρόσφατη απόρριψη στη Βουλή της τροπολογίας του υπουργού υγείας για το ωράριο των φαρμακείων απέδειξε πέρα από κάθε επιφύλαξη τη δύναμη των συντεχνιών. Αν και μειοψηφίες κατορθώνουν να απομυζούν πλούτο από την πλειοψηφία, ακριβώς επειδή είναι οργανωμένες και άρα μπορούν να διεκδικούν, να εκβιάζουν, να διαπραγματεύονται, κάτι που δεν μπορεί να κάνει η ανοργάνωτη πλειοψηφία, που γίνεται έτσι θύμα τους. Η κυβέρνηση ξέρει ότι αν δεν υποκύψει σε κάποιο αίτημά τους θα το πληρώσει εκλογικά, ενώ δεν θα πληρώσει από την πλειοψηφία, αν της φορτώσει το βάρος του αιτήματος αυτού.

Οι εκβιασμοί της κυβέρνησης από τις ομάδες αυτές γίνεται κυρίως με όμηρο την κοινωνία. Άλλες φορές με απειλές. Άλλες φορές με τραμπουκισμούς, διαδηλώσεις, καταλήψεις, συγκρούσεις με την αστυνομία, καταστροφές. Σχεδόν πάντα πετυχαίνουν. Πετυχαίνουν ακόμα και σε συνθήκες χρεοκοπίας, τρόικας και γραπτών κυβερνητικών δεσμεύσεων. Το πιο εντυπωσιακό είναι ότι όλοι αυτοί παρέμειναν ατιμώρητοι, πράγμα που συνέβαλε αποφασιστικά στη γενίκευση της ανομίας και της ασυδοσίας που ζούμε σήμερα. Το κόστος των καταστροφών υπολογίστηκε από τους Πελαγίδη – Μητσόπουλο σε 17 έως 25 δις ευρώ (περιλαμβάνεται στη διάλεξη του Αριστείδη Χατζή στις 11/8/2011 στο κορεατικό κοινοβούλιο). Βαρύνει δημόσιο και ιδιώτες, ολόκληρη την ελληνική κοινωνία.

Θα σταθώ σε τρεις περιπτώσεις προνομιούχων ομάδων:

α. Ναυτεργάτες. Η κυβέρνηση κατάργησε δήθεν το καμποτάζ, που έκανε σημαντική ζημιά στον τουρισμό. Ωστόσο, υπονόμευσε αυτή την κατάργηση, υποχρεώνοντας τα κρουαζιερόπλοια να προσλαμβάνουν Έλληνες ναυτικούς σε κάποιο ποσοστό. Ίσως φοβούμενη το ΠΑΜΕ, που τα έκανε γης μαδιάμ για χάρη τους. Μετά από αυτά, η κυπριακή εταιρεία κρουαζιερόπλοιων Louis δήλωσε ότι αποχωρεί από την ελληνική σημαία.

β. Η κυβέρνηση εξήγγειλε το κλείσιμο της κρατικής ΕΤ1 και του περιοδικού «Ραδιοτηλεόραση». Το προσωπικό της ΕΡΤ απείργησε τρεις εβδομάδες, στερώντας τους πολίτες από 5 κρατικούς τηλεοπτικούς σταθμούς, για τους οποίους πληρώνουμε όλοι εκόντες – άκοντες. Τελικά νίκησαν. Η ΕΤ1 και η «ραδιοτηλεόραση» δεν κλείνουν, τα δε μεροκάματα των δημοσίων υπαλλήλων κατά τις ημέρες της απεργίας δεν παρακρατήθηκαν, όπως διατάσσει ο νόμος.

δ. Στις 31 του Γενάρη, το κόμμα των Οικολόγων Πρασίνων με ανακοίνωσή του κατήγγειλε ότι το κτίριο στο οποίο στεγάζονται τα γραφεία του εξαιρέθηκε από το ειδικό τέλος που πληρώνεται με το λογαριασμό της ΔΕΗ (το από πολλούς αποκαλούμενο «χαράτσι») διότι ανήκει σε …ιερό ναό. Για να αντιληφθούμε το σκανδαλώδες μέγεθος αυτής της διάκρισης, σας θυμίζω ότι η ακίνητη περιουσία της εκκλησίας υπολογίζεται σε 240 δισεκατομμύρια ευρώ. (Θανάσης Παπανδρόπουλος σ’ αυτή την αίθουσα στις 16 του Γενάρη)

2.6. Διαφθορά

Και πάλι, ο γενικός επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης Λέανδρος Ρακιντζής ανέφερε [2011-10-12] κάποια στοιχεία του Brooikings Institution, κατά τα οποία η διαφθορά στοιχίζει [στο δημόσιο] 20 δις ευρώ το χρόνο. Αν αυτά τα αναγάγουμε σε κάποια χρόνια πίσω, θα δούμε ότι πράγματι ένα μεγάλο μέρος του ελλείμματος οφείλεται στη διαφθορά. Αλλά παράλληλα η διαφθορά διαβρώνει τους μηχανισμούς που είτε θα εμπόδιζαν αυτή την κατηφόρα είτε θα βοηθούσαν τη χώρα να ανακάμψει.

Θα αρκεστώ σε ένα παράδειγμα για τις απώλειες του δημοσίου χρήματος από τη διαφθορά:

Μέχρι τώρα, οι προμήθειες φαρμάκων στα νοσοκομεία γινόταν από τα ίδια.

Στις 14/11/2011, διενεργήθηκε στα γραφεία της Επιτροπής Προμηθειών Υγείας του υπουργείου Υγείας ηλεκτρονική δημοπρασία για την προμήθεια ενός φαρμάκου για τα νοσοκομεία. Η τελική προσφορά έδωσε μια πρωτοφανή έκπτωση, της τάξης του 94% του αρχικού προϋπολογισμό, και η οποία καταδεικνύει τα τεράστια περιθώρια μείωσης των δημοσίων δαπανών από τις προμήθειες στην Υγεία. Πιθανόν και από όλες τις προμήθειες του ελληνικού δημοσίου.

2.6. Συμπέρασμα:

Αν συνυπολογίσουμε την κυκλοφορία όλων αυτών των χρημάτων μέσω διαφόρων καναλιών, περιλαμβανομένων των μιζαδόρων, των μεσαζόντων και άλλων συναφών δημοκρατικών δυνάμεων, δεν θα δυσκολευτούμε να συμφωνήσουμε με το Θεόδωρο Πάγκαλο ότι «μαζί τα φάγαμε» τα δανεικά της τριακονταετίας, αν και όχι βέβαια σε ίσες ποσότητες. Θα προσφύγω πάλι στον Θανάση Παπανδρόπουλο, που μας είπε ότι από τα δανεικά των 30 ετών, η ελληνική ανασφάλεια αποταμίευσε 222 δισ. ευρώ ή αγόραζε ακίνητα, δημιουργώντας έτσι τη φούσκα των ακινήτων, με τιμές εξωφρενικές. Σήμερα, 42% αυτών των ακινήτων είναι ακατοίκητα!

Αντί όμως να δεχτούμε ότι όλοι έχουμε ένα ποσοστό ευθύνης για την κατάντια μας, πολλοί από μας χορεύουμε στο ρυθμό των δεξιών και αριστερών δημαγωγών.

3. Η δανειακή βοήθεια – το μνημόνιο

Τρόμαξα με την ιδέα της επικείμενης πτώχευσης που θα προξενήσει πείνα σαν αυτή της κατοχής. Ευτυχώς, οι Ευρωπαίοι εταίροι μας, μας έδωσαν γενναιόδωρη χείρα βοηθείας. Ενέκριναν δάνειο συνολικού ύψους 203 δις. ευρώ (Το αρχικό δάνειο ήταν ύψους 110 δις. Μετά την εκταμίευση των πρώτων 73 δις. αποφασίστηκε νέο δάνειο συνολικού ύψους 130 δις. Άρα, το σύνολο των δύο δανείων ανέρχεται σε 73+130=203 και όχι 240δις). Δάνειο πρωτοφανές σε μέγεθος σε παγκόσμιο επίπεδο. Με επιτόκιο πολύ χαμηλότερο από αυτό των αγορών. Για να καταλάβουμε το μέγεθος του δανείου, ας αναφέρω ότι το ποσόν που δίνει η Ε.Ε. για βοήθεια όλης της Αφρικής είναι μόλις 70 δις. [Αλλά εδώ οι έμποροι της κοινωνικής ευαισθησίας σιωπούν. Όπως σιωπούν και στην επιδότηση των ευρωπαίων αγροτών, ώστε να φράξουν την εισαγωγή αγροτικών προϊόντων από τις αναπτυσσόμενες χώρες].

Μας έστειλαν και μια τρόικα να βάλει μια τάξη στα οικονομικά μας. Ανέλαβαν και την τακτοποίηση του χρέους μας (κάπου 360 δισ.) μειώνοντάς το στο μισό και πείθοντας τους ιδιώτες δανειστές μας να κάνουν το ίδιο [εντούτοις κάποιοι δημαγωγοί εξακολουθούν με θράσος να αποκαλούν τοκογλύφους τους δανειστές μας]. Σε μας απέμεινε να μειώσουμε το πρωτογενές έλλειμμα, που είχαμε δημιουργήσει παραβιάζοντας τη συνθήκη του Μάαστριχτ, και ας την έχουμε στη νομοθεσία μας. Αυτή ήταν και η κυριότερη απαίτηση της Τρόικας. Το πώς θα μειωνόταν δεν μας το επέβαλε. Κυρίαρχη χώρα είμαστε, εμείς αποφασίζουμε.

Η χώρα μας δεν είναι παρθένα σε χρεοκοπίες. Γνωρίζουμε όλοι ότι μείωση του ελλείμματος σημαίνει να γίνουμε, καθένας από μας, φτωχότεροι. Παλιότερα αυτό το πετυχαίναμε με τη μέθοδο της υποτίμησης της δραχμής. Υποτιμήσεις γινόντουσαν τακτικά. Η μεγαλύτερη, όσο θυμάμαι, ήταν του 1953. Ο Μαρκεζίνης είχε υποτιμήσει τη δραχμή κατά 50% (το δολλάριο, από 15 δρχ. εκτοξεύτηκε στις 30). Η υποτίμηση όμως έχει το κακό ότι μας φτωχαίνει με τρόπο οριζόντιο, πράγμα που είναι σε βάρος των φτωχότερων στρωμάτων. Με το ευρώ, αφ’ ενός δεν υπάρχει η δυνατότητα υποτίμησης, αφ’ ετέρου μπορούμε να φτωχύνουμε με «εσωτερική υποτίμηση» προγραμματισμένα, με παραγωγικά και κοινωνικά κριτήρια, με μέριμνα για τα φτωχότερα στρώματα.

Αυτό έγινε σε κάποιο βαθμό, αλλά όχι ικανοποιητικό, με ευθύνη της κυβέρνησης. Πάντως, ας έχουν υπ’ όψη τους όσοι κραυγάζουν ότι «τα μέτρα είναι άδικα», πόσο πιο άδικα ήσαν τις προηγούμενες φορές με την υποτίμηση.

Είχε και άλλες απαιτήσεις η Τρόικα, πέρα από τη μείωση του πρωτογενούς ελλείμματος. Όλες στόχευαν στην ανάπτυξη. Ήταν το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων, την κατάργηση του καμποτάζ, ιδιωτικοποιήσεις δημοσίων επιχειρήσεων, συρρίκνωση του υδροκέφαλου δημόσιου τομέα, χτύπημα της γραφειοκρατίας, επιχειρησιακές αντί για κλαδικές συμβάσεις, απλοποίηση διαδικασιών για τη διευκόλυνση επενδύσεων και άλλα.

Όταν διαπίστωσα όλα τα παραπάνω, σκέφτηκα ότι η κρίση προφανώς θα μας φτωχύνει, αλλά συγχρόνως θα έχει τριπλή λυτρωτική επίδραση:

Πρώτον, θα πετύχει τις μεταρρυθμίσεις που είναι απαραίτητες για να μπει η χώρα μας σε τροχιά ανάκαμψης και ανάπτυξης.

Δεύτερον, θα κλείσει την ψαλίδα της οικονομικής ανισότητας.

Τρίτον, θα προβλημάτιζε και θα συνέτιζε όλους εκείνους -πολιτικούς και άλλους- που με τις πράξεις τους μας οδήγησαν στη σημερινή κατάντια. Έκανα λάθος και στις τρεις προβλέψεις μου.

1. Καμία μεταρρύθμιση δεν έγινε. Κανένας κρατικός οργανισμός δεν έκλεισε, κανένας δημόσιος υπάλληλος δεν απολύθηκε, καμιά ιδιωτικοποίηση δεν έγινε, καμιά απελευθέρωση επαγγέλματος ή άνοιγμα αγορών δεν πραγματοποιήθηκε. Για μερικά από αυτά ψηφίστηκαν νόμοι και οι εταίροι μας εξαπατήθηκαν: νόμισαν ότι αφού ψηφίστηκαν οι νόμοι θα εφαρμοστούν κιόλας. Καμιά προνομιούχα ομάδα δεν στερήθηκε τα προνόμιά της, όπως είδαμε.

Είναι αναμενόμενο: Οι κυβερνώντες δεν μπορούσαν να απολύσουν τους πελάτες που διόρισαν οι ίδιοι. ‘Έτσι, κατέφυγαν στη φορομπηχτική πολιτική. Αλλά αυτό δημιουργούσε υπερβολική ύφεση και υπερβολική φτώχεια, που με τη σειρά της στερούσε έσοδα από την κυβέρνηση και αύξανε το έλλειμμα αντί να το μειώνει. Επίσης, εξόργιζε και εξοργίζει τους πολίτες και τους κάνει εύκολη λεία των δημαγωγών. Παράλληλα, ενθάρρυνε και «νομιμοποιούσε» τους «δεν πληρώνω» με συνέπεια τα έσοδα να μειώνονται ακόμα περισσότερο. Έτσι, αφού οι στόχοι της μείωσης του ελλείμματος δεν επιτυγχάνονταν, η κυβέρνηση συνέχιζε με ολοένα περισσότερα και σκληρότερα μέτρα. Αυτό έφερνε ακόμα μεγαλύτερη ύφεση, ακόμα περισσότερα σκληρά μέτρα και ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

2. Οι δημαγωγοί συνέκριναν κουτοπόνηρα την κατάστασή μας προ του μνημονίου και μετά από αυτό. Γνώριζαν ότι η σύγκριση αυτή δεν είχε έννοια, ότι ήταν σαν να συγκρίνεις μήλα με πορτοκάλια. Η σύγκριση που είχε έννοια ήταν μεταξύ της σημερινής μας κατάστασης και της κατάστασης στην οποία θα βρισκόμασταν χωρίς το μνημόνιο, όταν οι αγορές σταμάτησαν να μας δανείζουν. Η σύγκριση αυτή ισχύει και σήμερα και θα πρέπει να την έχουμε συνεχώς στο μυαλό μας όταν διαβάζουμε ή γράφουμε για πτυχές της κρίσης.

3. Το ότι δεν έγινε καμία μεταρρύθμιση, οφείλεται στο ότι κανένας από τους πολιτικούς και τους συνεργούς τους δεν προβληματίστηκε. Όλοι συνέχισαν να παίζουν το παιχνίδι που έπαιζαν και πριν. Ποιο είναι αυτό το παιχνίδι;

4. Το παιχνίδι της κατακερματισμένης κοινωνίας

4.1. Τι είναι η κατακερματισμένη κοινωνία

Εδώ θα ανατρέξω στην έννοια της κατακερματισμένης κοινωνίας. Μια έννοια που είχα ξεκινήσει με δυο ομιλίες μου σ’ αυτή την αίθουσα και που στη συνέχεια έκανε καριέρα σε άλλες τρεις περιστάσεις.

Είχα δώσει τον ορισμό της κατακερματισμένης κοινωνίας, ως μιας κοινωνίας χωρίς συνοχή. Μιας κοινωνίας που αποτελείται από κλειστές ομάδες, που καθεμιά βλέπει το οικονομικό συμφέρον των μελών της σε βάρος του συμφέροντος των υπολοίπων ομάδων και όχι μέσα στα πλαίσια του συνολικού κοινωνικού συμφέροντος. Βλέπουν δηλαδή τη λειτουργία της οικονομίας ως παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος, με μια πίττα σταθερού μεγέθους που διανέμεται ανάλογα με το συσχετισμό δυνάμεων και όχι ως παιχνίδι συνεργασίας, με μια πίττα που μπορεί να μεγαλώσει με την παραγωγή νέου πλούτου προς όφελος όλων. Μια τέτοια κοινωνία, που προσομοιάζει τις μουσουλμανικές, προϋποθέτει (και συγχρόνως ερμηνεύει) την απουσία εθνικής αστικής τάξης, ως κάτοχο των μέσων παραγωγής κατά τη μαρξιστική αντίληψη. Η ύπαρξη μιας εθνικής αστικής τάξης δεν θα επέτρεπε αυτόν τον οικονομικό, πολιτικό και πολιτιστικό κατήφορο. Δεν θα οδηγούσε την ελληνική οικονομία λιγότερο ανταγωνιστική από τη βουλγαρική, την τουρκική, ακόμα και από την οικονομία της… Ρουάντας [2012-02-05 antagonistikotita ellinikis oikonomias].

Τέτοιες κλειστές ομάδες είχα δώσει ως παραδείγματα τις οικογένειες, τις τοπικές κοινωνίες, τις συντεχνίες. Με το ξέσπασμα της κρίσης η κατακερματισμένη κοινωνία παρουσιάζεται γυμνή στα μάτια μας, χωρίς φτιασίδια. Όχι μόνο επειδή οι εκδηλώσεις αυτών των ομάδων της έγιναν εντονότερες, αλλά και επειδή η κρίση μας έδωσε την ευκαιρία να τις ψάξουμε και να ψαχτούμε περισσότερο. Δε θα ασχοληθώ με ανάλυση των χαρακτηριστικών και των ρόλων αυτών των ομάδων. Το έκανα στην προηγούμενη ομιλία μου.

Θέλω να μιλήσω για μια άλλη εκδήλωση της κατακερματισμένης κοινωνίας, που αποδεικνύει και την ανυπαρξία αστικής τάξης: αφορά όσους μάζεψαν πλούτο (πλούτο – όχι κεφάλαια) από διάφορες πηγές, όπου το επιχειρηματικό κέρδος δεν είναι η κυριότερη.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο υπολογίζει ότι, συνολικά, τα χρήματα που «έφυγαν» από τις ελληνικές τράπεζες ανέρχονται από την αρχή της κρίσεως έως σήμερα σε περίπου 80 δισεκατ. ευρώ. Αντιπροσωπεύουν το 25% του ελληνικού δημοσίου χρέους και κατά τον Θανάση όπουλο το 100% του ΑΕΠ αν επιστρέψουμε σε μία υποτιμημένη δραχμή. Θα μπορούν δηλαδή να μας αγοράσουν για ένα χουνί πασατέμπο. Αντιλαμβάνεται κανείς τι είναι αυτό που φέρνει αυτούς τους ανθρώπους σύμμαχους των συντεχνιών και ορισμένων αριστερών.

Ο πρόεδρος των Γερμανών βιομηχάνων Χανς Πέτερ Κάιτελ, όταν του ζητήθηκε να προτρέψει τους Γερμανούς επενδυτές να επενδύσουν στην Ελλάδα, απήντησε: «κανένας ξένος επενδυτής δεν θα μπει επικεφαλής επενδύσεων στην Ελλάδα, όταν οι Έλληνες επενδυτές, ακολουθώντας την αντίθετη κατεύθυνση, εγκαταλείπουν τη χώρα». Θα ήθελα να ρωτήσω τους διαλαλούντες την ταπείνωση που αισθάνονται από τις παρεμβάσεις των δανειστών μας. Δεν αισθάνθηκαν καμία ταπείνωση από τούτη τη δήλωση του προέδρου των Γερμανών βιομηχάνων;

Η δραστηριότητα των ομάδων της κατακερματισμένης κοινωνίας υπήρχε πάντα. Εντάθηκε όμως στα χρόνια μετά τη μεταπολίτευση, πριν το ξέσπασμά της στα χρόνια της κρίσης. Γιατί;

4.2 Η εξέλιξη της κατακερματισμένη κοινωνίας

Η κατακερματισμένη κοινωνία υπάρχει πριν ακόμα την επανάσταση του 1821, ως πατριαρχική κοινωνία κάποιων «τζακιών», με τους υποτακτικούς τους. Με τα χρόνια, η κατακερματισμένη κοινωνία αλλάζει χέρια, χωρίς όμως να χάνει τα χαρακτηριστικά της. Ο αείμνηστος δημοσιογράφος Κωνσταντίνος Καλλιγάς έγραφε στα 1990, δηλαδή πριν από την κρίση:

«Στις μεγάλες εθνικές δοκιμασίες χάνονται και αναλίσκονται πάντοτε οι καλύτεροι, οι βιολογικά άλκιμοι και ηθικοπνευματικά ανώτεροι. Στον πόλεμο, στη διάρκεια της υπερτρίχρονης εχθρικής Κατοχής και της Εθνικής Αντίστασης και, έπειτα στην εμφύλια σύρραξη, χάθηκε μεγάλο μέρος των καλύτερων στρωμάτων της ελληνικής κοινωνίας.

Ό,τι είχε απομείνει ως αξιοκρατικά ιθύνουσα τάξη συνεθλίβη κατά την περίοδο της απριλιανής δικτατορίας. Το εκτρωματικό απριλιανό «καθεστώς» ήταν εκείνο που κατ’ εξοχήν έδωσε στην ελληνική κοινωνία χαρακτήρα «πληβειοκρατικό» και προετοίμασε έτσι το έδαφος όπου, μεταδικτατορικά, καρποφόρησε ο λαϊκισμός».

4.3 Η κατακερματισμένη κοινωνία στα χρόνια της μεταπολίτευσης

Και ο Κωνσταντίνος Καλλιγάς συνεχίζει:

«Η αναμόχλευση του κοινωνικού βυθού που συντελέσθηκε κατά τη δικτατορία δεν άργησε να δείξει τα αποτελέσματά της, έπειτα από μια αρχική περίοδο «μουδιάσματος» και εφεκτικότητας. Ευθύς μετά την πτώση της τυραννίδας, αναδύθηκε μια αγνωστική και ακαλλιέργητη μάζα με χαρακτηριστικά επιγόνων και απελεύθερων, που ήδη ζει υπεράνω των μέσων και των επιδόσεων της, που συμπεριφέρεται ποιοτικά ολοένα χειρότερα και υποβαθμίζει η ίδια συνεχώς την ποιότητα της δικής της ζωής, με την αμετρία, τη ροπή προς την κατάχρηση, την πνευματική και ηθική πενία και αμβλύτητα.

Τη «χαριστική βολή» έδωσε ο μεταδικτατορικός λαϊκισμός, ο οποίος καρποφόρησε στο έδαφος, το οποίο είχε προπαρασκευάσει το απριλιανό «καθεστώς». Με εθνικιστικές και εκ προθέσεως έωλες συνθηματολογίες (που έχουν ως σκοπό τον ερεθισμό του θυμικού της μάζας των εξαχρειωμένων απελεύθερων για εκλογική εκμετάλλευση), διαπλάσθηκε μια μάζα χωρίς ενημέρωση και κριτική ικανότητα, χωρίς ήθος και χωρίς έρμα, χωρίς αξίες και αρχές».

Ο Στέλιος Ράμφος διατυπώνει το ίδιο πράγμα με άλλες λέξεις: «Στη δικτατορία πρυτάνευε η στρατιωτική λογική των καραβανάδων που μας κυβερνούσαν και περιόριζαν τις ελευθερίες μας. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ταυτιστεί κάθε λογική και κάθε περιορισμός με τη δικτατορία. Μετά την πτώση της δικτατορίας ξέσπασε αχαλίνωτο το θυμικό εναντίον κάθε λογικής και κάθε περιορισμού».

Θυμάμαι κάποτε, τον πρώτο καιρό της μεταπολίτευσης, που έκανα παρατήρηση σε κάποιον διότι παρκάριζε πάνω στο πεζοδρόμιο. Η απάντησή του ήταν αποκαλυπτική: «τώρα έχουμε δημοκρατία». Αυτή η νοοτροπία είχε μια εξάπλωση τέτοια που τότε δεν μου ήταν ορατή.

Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν η όξυνση της παραβατικότητας, της ανομίας, αλλά και της ατιμωρησίας. Και βέβαια των πελατειακών σχέσεων, όπως και του αρρωστημένου εθνικισμού. Σε τέτοιο βαθμό που σήμερα είναι αμφίβολο αν τα φαινόμενα αυτά είναι αντιστρεπτά. Έλεγα σε μιαν άλλη ομιλία μου τον Οκτώβριο και θέλω σήμερα να επαναλάβω ότι ως κύριους παράγοντες αυτής της όξυνσης έχω εντοπίσει τους παρακάτω τρεις:

α. Η είσοδός μας στην ΕΟΚ/ΕΕ/ΟΝΕ

Ο δημοσιογράφος της Νew York Times Τόμας Φρίντμαν έκανε μια πετυχημένη παρομοίωση για την επίδραση της ένταξής μας στην πορεία της χώρας μας (Δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή τον περασμένο Ιούλιο):

«Αυτό που μου κάνει εντύπωση στην Ελλάδα, και προσπαθώ να το συλλάβω και να το κατανοήσω, είναι ότι από πολλές απόψεις είναι σαν μία χώρα με πετρελαιοπηγές. Μόνο που οι δικές σας πετρελαιοπηγές ήταν στις Βρυξέλλες και το πετρέλαιο ήταν γερμανικό. Είχε όμως τα ίδια αποτελέσματα. Αντλήσατε χρήματα χωρίς να αναπτύξετε το ανθρώπινο κεφάλαιο, την επιχειρηματικότητα, τη βιομηχανία, την καινοτομία. Τα καταναλώσατε. Αυτό είχε αντιπαραγωγικά αποτελέσματα, διότι προφανώς δεν αξιοποιήσατε αυτό το πετρέλαιο που σας έλαχε για να χτίσετε τις βάσεις για τον 21ο αιώνα. Τώρα πρέπει να καλύψετε τη χαμένη απόσταση, και οι άνθρωποι με το πετρέλαιο δεν θέλουν πλέον να τους το αντλείτε δωρεάν. Αυτή είναι λοιπόν η πρόκληση. Κάπως έτσι βλέπω την κατάσταση στην Ελλάδα».

β. Το κύμα των μεταναστών βοήθησε στην τζάμπα ευδαιμονία μας, προσφέροντας φτηνή εργατική δύναμη. Ο Τάσος Γιαννίτσης παραδέχτηκε ότι υπήρξε αποφασιστικός παράγων για την είσοδό μας στην ΟΝΕ. Επιπλέον, ανέδειξε την κλειστή, φοβική και μισαλλόδοξη ρατσιστική κοινωνία μας. Ήταν εύκολο (και εντελώς αδάπανο) να ξεσπαθώνεις εναντίον του ρατσισμού, να κατακεραυνώνεις το ρατσισμό των Αμερικανών ή των Νοτιοαφρικανών – όσο δεν είχες και εσύ «νέγρους».

γ. Η κατάρρευση του Τείχους και του Υπαρκτού Σοσιαλισμού άφησε την αριστερή ιδεολογία μετέωρη και ορφανή. Χωρίς χώρα αναφοράς ως αντίπαλο δέος του «ιμπεριαλισμού». Η δε αριστερή ιδεολογία, για λόγους που δεν έχω χρόνο να αναλύσω, είναι κυρίαρχη στην Ελλάδα και πέραν της αριστεράς.

Όπως λοιπόν και στην «αδελφή» Σερβία, αλλά και αλλού, η Σοβιετία υποκαταστάθηκε ως αντίπαλο δέος του ιμπεριαλισμού από το έθνος - κράτος. Έτσι, είδαμε τους κάποτε διεθνιστές αριστερούς να μεταμορφώνονται σε νεο-εθνικιστές ή σε νέο-ορθόδοξους. Εκεί συναντήθηκαν με την άκρα δεξιά και με την ορθόδοξη εκκλησία στον εθνικισμό, γνώρισμα κι αυτό της κατακερματισμένης κοινωνίας. Τον καιρό της κρίσης, ο εθνικισμός αυτός φούντωσε. Ακούμε από παντού θρήνους για την απώλεια της εθνικής κυριαρχίας. Αλλά δεν σκεφτόμαστε μήπως η δική μας αβελτηρία και αναξιοπιστία αναγκάζει τους εταίρους – δανειστές μας να μπαίνουν όλο και πιο πολύ στα εσωτερικά μας για να εξασφαλίσουν:

- Ότι το υπόλοιπο (μετά το ποσόν που θα μας χαρίσουν) χρέος θα εισπραχθεί και δεν θα υπάρξει και άλλο «κούρεμα»

- Ότι θα συμμορφωθούμε σε ό,τι θα υπογράψουμε και δεν θα τους κοροϊδέψουμε ακόμα μια φορά.

Χτεσινή είδηση αναφέρει ότι στο εξής η βοήθεια των εταίρων μας θα κατατίθεται σε δεσμευμένο λογαριασμό. Η Ελλάδα δεν θα μπορεί να τα διαχειριστεί κατά το δοκούν, όπως γίνεται τώρα με τα δάνεια από τον υφιστάμενο μηχανισμό στήριξης. Η ελληνική κυβέρνηση θα υποβάλει σχετικό αίτημα όποτε χρειάζεται χρηματοδότηση το οποίο θα εξετάζεται από τους δανειστές της χώρας.

4.4. Εθνική κυριαρχία – εθνικισμός

Μέσα στις παρανοϊκές αντιδυτικές θεωρίες που ακόμα κυκλοφορούν, ανεξάρτητα αν έχουν αντικρουστεί, περιλαμβάνεται και εκείνη κατά την οποία θα μας δάνειζαν πρόθυμα, αντί των εταίρων μας, τα 220 δισ. η… Ρωσία ή η Κίνα.

Η πιο δημοφιλής θεωρία του είδους είναι εκείνη που θρηνεί την εθνική κυριαρχία που χάνουμε. Έχει διάφορες παραλλαγές:

- Οι Γερμανοί να μας πληρώσουν τις αποζημιώσεις της κατοχής.

- Η Ευρώπη µας χρωστούσε και έπρεπε να µας πληρώνει διότι ο Πάπας δεν βοήθησε τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο το 1453.

- Η δήθεν κυνική δήλωση περί απωλείας της εθνικής κυριαρχίας από τον πρόεδρο του Eurogroup κ. Γιουνκέρ, όταν αυτό έχει γίνει σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό για προηγούμενα χρέη της χώρας.

- Μας δανείζουν για να μας αγοράσουν για ένα κομμάτι ψωμί επειδή έχουμε… πετρέλαιο.

- Καλλίτερα φτωχοί και εξαθλιωμένοι αλλά ανεξάρτητοι παρά να επιβιώσουμε οικονομικά με περιορισμό της κυριαρχίας μας είπε ο πατριώτης αντιιμπεριαλιστής Καρατζαφέρης. Του διαφεύγει ότι ο εξαθλιωμένος δεν είναι ποτέ ανεξάρτητος.

- Ομοίως, ο αντιιμπεριαλιστής κ. Σαμαράς μας προειδοποίησε ότι «δεν θα δεχθεί εκχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας».

- Η αντιιμπεριαλιστική ΟΛΜΕ επέμενε ότι τα παιδιά έπρεπε να ακούσουν στα σχολεία ένα µανιφέστο της για τη «νέα κατοχή».

- Ο Μίκης Θεοδωράκης απεφάνθη ότι η κρίση είναι προϊόν συνωμοσίας των Αμερικάνων.

- Ο Μανώλης Γλέζος απεφάνθη ότι «η ουσιαστική αιτία που έχει φέρει την Ελλάδα σ’ αυτή την κατάσταση, με την οικονομική κρίση και την κρίση θεσμών, είναι η έλλειψη εθνικής κυριαρχίας. Συνεπώς το βασικό πρόβλημα της Ελλάδας είναι η απόκτηση της Εθνικής Ανεξαρτησίας της».

- Άλλοι πατριώτες είδαν την απώλεια της εθνικής ανεξαρτησίας στην επιμονή των δανειστών μας οι οποίοι, προκειμένου να συναινέσουν σε μείωση και επιμήκυνση αποπληρωμής των οφειλών, μείωση επιτοκίων κ.λπ., αξιώνουν υπαγωγή σε άλλη νομοθεσία, το πιθανότερο αγγλική. Δεν είναι παράλογο. Ανταλλάσσουν οικονομική ζημία με βελτιωμένη νομική κατοχύρωση. Εμείς έχουμε στο μυαλό μας αυτό ακριβώς που φοβούνται: το μπαταξηλίκι.

- Οι διαλαλούντες την ταπείνωση που αισθάνονται, δεν εξέφρασαν καμία ταπείνωση για το χάλι της χώρας μας που σε κάνει να ντρέπεσαι να δεις στα μάτια τους εταίρους μας: τη διαφθορά, τη φοροδιαφυγή, την αναξιοκρατία, την ανεπάρκεια, το νεποτισμό, το ρατσισμό, πράγματα στα οποία έχουμε το ευρωπαϊκό ρεκόρ.

Ούτε σκέφτονται ότι εμείς προσκαλέσαμε, όντας σε καθεστώς πλήρους κυριαρχίας, τους εταίρους μας να μας βοηθήσουν. Ανά πάσα στιγμή μπορούμε να τους διώξουμε, να τους φεσώσουμε και να φύγουμε από το Ευρώ. Για μεγαλύτερη ανεξαρτησία μπορούμε να φύγουμε και από την ΕΕ. Το επιλέγουμε;

Είναι εξοργιστικό, αυτοί που γαλούχησαν ένα λαό να ζει με δανεικά, αυτοί που κατέστρεψαν την παραγωγή, αυτοί που διόρισαν εκατοντάδες χιλιάδες πελάτες από δάνεια και επιδοτήσεις να υψώνουν τη φωνή για εθνική αξιοπρέπεια. Και εννοώ όλους: από την Δεξιά έως όλες τις αποχρώσεις της αριστεράς.

Όταν παίρνεις ένα αυτοκίνητο με τραπεζικό δάνειο σου παρακρατούν την άδεια κυριότητας. Όταν παίρνεις ένα σπίτι με δάνειο σου παρακρατούν την κυριότητα με υποθήκη. Όταν σε πετάει έξω η αγορά και σε δανείζουν τα κράτη, όταν επιπλέον έχει αποδειχτεί ότι τους έχεις κοροϊδέψει πολλές φορές, με τα Greek statistics, με τη μη εφαρμογή του μνημονίου, με εξαγγελίες δημοψηφισμάτων για συμφωνημένα πράγματα, όταν τους προηγούμενους δανειστές τους φέρνεις στο σημείο να σου χαρίσουν τα μισά δανεικά, πώς θεωρείς απώλεια εθνικής κυριαρχία το να σου ζητούν εγγυήσεις για το χρέος που απομένει και για τα νέα λεφτά που σε δανείζουν;

5. Οι συμπεριφορές των κομμάτων

5.1 ΠΑΣΟΚ

Ο Γ. Παπανδρέου πήρε την εξουσία τον Οκτώβριο του 2009 με το παραπλανητικό σύνθημα «λεφτά υπάρχουν», ενώ είχε ενημερωθεί υπεύθυνα για την τραγική κατάσταση από τον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας. Στη συνέχεια προσφεύγει στο ΔΝΤ και υπογράφει όλες τις προτάσεις που του γίνονται.

Τις υπογράφει στα χαρτιά, αλλά δεν τις εφαρμόζει ποτέ. Μοναδικό του νιάσιμο η προστασία των προνομιούχων ομάδων και των δημοσίων υπαλλήλων. Για να μην τους θίξει εφάρμοσε μια φορομπηχτική πολιτική στους υπόλοιπους. Και για να αποφύγει την κατακραυγή, τα έριξε όλα στην Τρόικα. Ότι δήθεν εκτελούσε διαταγές της. «Πονώ – πονώ – πονώ» φώναζαν υποκριτικά οι λαϊκιστές της κυβέρνησης.

Στο μεταξύ κορόιδευε την τρόικα ότι δήθεν παίρνει μέτρα.

Ο Γ. Παπανδρέου παρακάλεσε πολύ τους εταίρους μας για τη συμφωνία της 26ης Οκτωβρίου 2011. Λίγες μέρες μετά όμως η Μέρκελ και ο Σαρκοζί (και όλοι οι άλλοι δανειστές μας) από τις τηλεοράσεις μάθαιναν ότι αυτά που συμφώνησαν δεν ισχύουν και ότι όλα θα κριθούν στο δημοψήφισμα που εξήγγειλε ο Παπανδρέου χωρίς καν να τους ενημερώσει.

Ο υπουργός Οικονομίας Ευάγγελος Βενιζέλος διαλαλεί ότι καταστρέφει την καριέρα του με το πόστο που ανέλαβε, αλλά θυσιάζεται για χάρη μας. Διαλαλεί επίσης ότι ταπεινώνεται κάθε φορά που συμμετέχει σε συμβούλιο με συναδέλφους του της Ευρωζώνης, αλλά το υπομένει για το καλό της χώρας. Διαλαλεί ακόμα ότι είναι εξουθενωμένος, αλλά κάνει κουράγιο. Είναι ο χειρότερος υπουργός οικονομικών, σύμφωνα με τους Financial Times. Και προαλείφεται για πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ.

Ο υπουργός Χρυσοχοΐδης δηλώνει ότι ψήφισε το μνημόνιο χωρίς να το διαβάσει. Η ανταρσία των Βουλευτών για να προστατεύσουν συντεχνίες συμβολίζει την απόφαση μέρους του πολιτικού συστήματος να πορευτεί στον δρόμο της φυγής από την Ευρώπη. Πώς μετά να έχεις εμπιστοσύνη στο ΠΑΣΟΚ;

5.2. Νέα Δημοκρατία

Ο ιδρυτής της Ν.Δ. Κωνσταντίνος Καραμανλής έλεγε ότι «ανήκομεν εις την Δύσιν» και έδωσε όλες τις δυνάμεις του για την ένταξη της χώρας στην ΕΕ (τότε ΕΟΚ). Τα κατάφερε ενάντια στην αντίθετη εισήγηση της Κομισιόν (που δεν εστερείτο λογικής) και ενάντια στο λυσσασμένο αγώνα ΠΑΣΟΚ και ΚΚΕ: «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο».

Σε αντίθεση με αυτόν, ο σημερινός αρχηγός, ο «εν αναμονή πρωθυπουργός» έχει καταψηφίσει το Μνημόνιο - έχει διαγράψει μάλιστα και την κα Μπακογιάννη που το ψήφισε - λέγοντας ξεκάθαρα ότι δεν το δέχεται και θα ζητήσει επαναδιαπραγμάτευση. Αμφισβήτησε και την Eurostat για το ποσοστό του ελλείμματος. Αντί 15,5% το κατέβαζε στο 9,9% για να μας πει ότι θα το μηδενίσει σε 18 μήνες χωρίς καμία περικοπή! «Στην συνέχεια διαφώνησε και με όλες τις άλλες συμφωνίες που έκανε ο κ. Παπανδρέου με τους δανειστές μας. Ωστόσο, αφού έκανε τσιριμόνιες και νάζια παιδιού δημοτικού, με μια φαντασμαγορική κωλοτούμπα βρέθηκε να συμμετέχει στην κυβέρνηση Παπαδήμου, που στόχο έχει να εφαρμόσει το μνημόνιο. Όμως, βιάζεται να κυβερνήσει και κάθε λίγο και λιγάκι βάζει προθεσμίες παραίτησης στην κυβέρνηση, ασχέτως της προόδου στην επίλυση των προβλημάτων της κρίσης. Στο ευρωπαϊκό λαϊκό κόμμα εξεταζόταν η αποπομπή του. Πώς να έχεις εμπιστοσύνη στον κ. Σαμαρά;»

5.3. ΛΑΟΣ

Το ΛΑΟΣ ψήφισε το Μνημόνιο, στην συνέχεια όμως έκανε κωλοτούμπα και έφτασε στο σημείο να χαρακτηρίζει την συμφωνία της 26ης Οκτωβρίου προδοτική. Τον Νοέμβριο όμως έκανε νέα κωλοτούμπα και έδωσε αγώνα για να αναλάβει την πρωθυπουργία ο Παπαδήμος για να εφαρμόσει την συμφωνία της 26ης Οκτωβρίου. Έκτοτε ο ρόλος του στη Βουλή και στην κυβέρνηση ταυτίζεται με εκείνον απάσης της αριστεράς: Είναι ο ρόλος του προστάτη κάθε συντεχνίας και κάθε κηφήνα του δημοσίου. Ούτε ένα κλειστό επάγγελμα να ανοίξει, ούτε ένας δημόσιος υπάλληλος στην εφεδρεία. Πώς μπορείς να έχεις εμπιστοσύνη στον Καρατζαφέρη;

5.4. ΚΚΕ

Το ΚΚΕ θέλει παγίως να μας βγάλει από την ΕΕ και να μας κάνει κάτι σαν Κούβα ή βόρεια Κορέα. Ιδιαίτερα από τότε που αποκατέστησε επίσημα τον εγκληματία Στάλιν. Πιστό στην πολιτική της ρήξης με το «αστικό καθεστώς», προέβη σε μια σειρά τραμπουκισμούς, κυρίως δια του συνδικαλιστικού του βραχίονα, του ΠΑΜΕ: καταλήψεις διοδίων, του χρηματιστηρίου, ξενοδοχείων, λιμανιών, πούλμαν με τουρίστες, Υπουργείων, σχολείων, ακόμα και της Ακρόπολης. Στο ερώτημα πώς θα βγούμε από την κρίση, απαντάει με την απλοϊκή λογική: «Να πληρώσει η πλουτοκρατία». Βεβαίως η πλουτοκρατία δεν είναι κορόιδο. Έχει αποσύρει προ πολλού τα πλούτη της.

Το πιο πρόσφατο επεισόδιο ΠΑΜΕ που ήρθε στην αντίληψή μου είναι η είδηση ότι το αίμα είναι… ταξικό. Σε ανακοίνωσή του, το ΠΑΜΕ ζητά από τα μέλη του να του δώσουν αίμα στις 11 Μαρτίου, δηλώνοντας ότι «Το αίμα της εργατικής Τάξης το διαθέτουμε για τις ανάγκες των συναδέλφων μας». Το περιοδικό Athens Voice τους αποκάλεσε «ταξικοί βρικόλακες».

5.5. ΣΥΡΙΖΑ

Από την έκρηξη της κρίσης, ο κ. Τσίπρας έχει, ανάμεσα σε άλλα, να καυχιέται για τα ακόλουθα: Χαρακτήρισε το μνημόνιο «συνωμοσία υπέρ του κεφαλαίου» και «έγκλημα εκ προμελέτης», ενώ για την έξοδο από την κρίση πρότεινε την πρόσληψη 100.000 νέων δημόσιων υπαλλήλων. Δεν προβληματίστηκε ούτε στιγμή πώς θα επιβιώσει η κοινωνία χωρίς άμεση ένεση χρημάτων. Αποκαλύπτει έτσι ότι δεν ενδιαφέρεται για τα στρώματα τα οποία υποτίθεται ότι υπερασπίζεται, αλλά για τους επιχειρηματίες που έριξαν έξω τις επιχειρήσεις τους, μετέφεραν τα χρήματά τους στο εξωτερικό και τώρα πιέζουν να επιστρέψουμε στη δραχμή για να μας αγοράσουν για ένα χουνί πασατέμπο.

Ο κ. Τσίπρας συμμετείχε προσωπικά στο τραμπούκικο άνοιγμα διοδίων. Με εκείνο το ύφος της αναίδειας και της αμετροέπειας που τον χαρακτηρίζει αποκάλεσε τον μεν πρωθυπουργό «Πινοσέτ», τους δε νόμους που ψήφισε η Βουλή, συλλήβδην αντισυνταγματικούς. Στη συνέχεια, ζήτησε το λόγο από τη ΝΔ που άλλαξε την αντιμνημονιακή της γραμμή, βεβαιώνοντάς μας ότι ο πρωθυπουργός Παπαδήμος «υπηρετεί συνειδητά ένα σύστημα κλεπτοκρατίας».

5.6. ΔΗΜΑΡ

Η «Δημοκρατική Αριστερά» διεκδικεί την κληρονομιά της αριστερής ανανέωσης του ΚΚΕ εσωτερικού. Ισχυρίζεται ότι είναι δύναμη φιλο-ευρωπαϊκή, αλλά δεν ψήφισε στη Βουλή ούτε ένα νομοσχέδιο από αυτά που συντάχθηκαν σε συνεργασία με όργανα της ΕΕ. Στην πραγματικότητα δεν διαφοροποιήθηκε στη Βουλή από τον ΣΥΡΙΖΑ ούτε σε μια ψηφοφορία. Είναι ευπρεπής ΣΥΡΙΖΑ. Αποφεύγει το εξτρεμιστικό λεξιλόγιο του κ. Τσίπρα και γι’ αυτό δίνει στους πολίτες μιαν εντύπωση διαφορετική από την πραγματική.

5.7. Συμπέρασμα

Με τον ένα τρόπο ή τον άλλο, όλα τα κόμματα της Βουλής έχουν πάρει τις αποστάσεις τους από τους ευρωπαίους εταίρους μας, τη Δύση και τον ορθολογισμό.

6. Γενικό Συμπέρασμα

Ο Αμερικανός απεσταλμένος του προέδρου Τρούμαν στην Ελλάδα Πολ Α. Πόρτερ έγραφε στο ημερολόγιό του (4.2.1947): «Στην Ελλάδα, κάθε οικονομική συζήτηση εμπλέκεται με τον πολιτικό ανταγωνισμό και καταλήγει κανείς να συμπεραίνει ότι η ανασυγκρότηση της Ελλάδος βρίσκεται στο επίκεντρο της διαμάχης για προσωπική εξουσία μεταξύ ενός μεγάλου αριθμού πολιτικών». Και συμπέραινε: «Έχουμε έναν φτωχό λαό με μια ανίκανη κυβέρνηση και ένα πολιτικό σύστημα το οποίο απαιτεί από τους υπουργούς να έχουν ως κύριο μέλημά τους την παραμονή στο αξίωμα, παραμελώντας τα προβλήματα της ανοικοδόμησης και την επαναδραστηριοποίηση του εμπορίου και των συναλλαγών».

Αυτά τα ίδια θα μπορούσε να τα είχε γράψει ο Πολ Πόρτερ και σήμερα. Η διαχρονικότητα αυτή οφείλεται στο ότι το ελληνικό πρόβλημα δεν είναι πρόβλημα δηµοσιονοµικό. Ούτε πολιτικό. Ούτε και πολιτιστικό. Είναι πρόβλημα αξιακό. Πρόκειται για αξίες που έχουν αποκτηθεί από την ανατολική μεσαιωνική παράδοση αιώνων, έχουν γίνει συνήθεια και έχουν φτιάξει μια νοοτροπία, όπου κυριαρχεί το θυμικό. O φιλόσοφος Στέλιος Ράμφος συνοψίζει το πρόβλημα στη φράση: «Η Ελλάδα είναι η πρώτη ανατολική χώρα που προσπαθεί να γίνει δυτική» και το συγκεκριμενοποιεί:

«Ο συναισθηματικά εγκλωβισμένος μέσος Έλληνας είναι κολλημένος στις “ιδέες” του και δεν εννοεί ν’ αλλάξει τίποτε ουσιαστικά, ασχέτως αν δηλώνει αντιεξουσιαστής, αριστερός, σοσιαλδημοκράτης, ή – πολύ περισσότερο – λαϊκός δεξιός. Μιλούμε πρώτα για ψυχικά θρήσκο και κατόπιν για πιστό».

Συνεπώς, δε γίνεται τίποτα; Όχι ακριβώς. Έχουν υπάρξει στο παρελθόν και στιγμές που τα πράγματα δεν ήταν όπως τα περιγράφει ο Πολ Πόρτερ. Ήσαν όμως στιγμές που την εξουσία την είχε η μειοψηφική εκσυγχρονιστική φιλοευρωπαϊκή πολιτική. Της την είχε παραχωρήσει η πλειοψηφική καθ’ ημάς Ανατολή, όταν σήκωνε τα χέρια μπροστά στις δυσκολίες. Στιγμές όπως αυτή του Καποδίστρια, του Τρικούπη, του Βενιζέλου, ακόμη και του Κωνσταντίνου Καραμανλή μετά τη δικτατορία. Αν λοιπόν θέλουμε να ξεφύγουμε από την τελική πτώχευση που είναι σχεδόν σίγουρη, ας ψάξουμε, ας ψάξει ο καθείς, να στηρίξουμε πολιτικούς και κόμματα που διακηρύσσουν τον ευρωπαϊκό τους προσανατολισμό. Σας είπα πριν ότι τα κοινοβουλευτικά κόμματα έχουν στην πράξη αποκηρύξει την Ευρώπη.

Ο υπουργός εσωτερικών Τάσος Γιαννίτσης δήλωσε πως θεωρεί αναγκαία τη δημιουργία ενός νέου κόμματος, υποστηρίζοντας πως, αν δεν συμβεί κάτι τέτοιο, θα παραταθεί το «μπλοκάρισμα» της πολιτικής ζωής του τόπου. Εξέφρασε και τη δική μου αγωνία. Σας καλώ να αναζητήσετε νέα κόμματα φιλοευρωπαϊκά και ορθολογιστικά. Προσωπικά ανήκω στο κόμμα «Δράση» με πρόεδρο τον Στέφανο Μάνο. Είναι το πλέον φιλοευρωπαϊκό κόμμα που γνωρίζω.

Τελειώνοντας εύχομαι να είστε όλοι καλά. Να έχετε υγεία και προσοχή στα Τροχαία. Αν πάθετε ατύχημα, το κρατικό ΕΚΑΒ μπορεί να καθυστερήσει 45 λεπτά. Ο πρόεδρος σωματείου εργαζομένων ΕΚΑΒ κ. Γιάννης Χούσος μας πληροφόρησε ότι αυτό δεν συνέβη μόνο στον Θόδωρο Αγγελόπουλο. Συμβαίνει συνήθως!