ΑΝΤΩΝΗΣ ΔΡΟΣΟΠΟΥΛΟΣ: Ναυσιπλοΐα μεταξύ Σκύλλας και Χάρυβδης

("Εφημερίδα του Κ.Σ.Μ."/τεύχος 157/Δεκέμβριος 2011)

Ἀπό μῆνες ἔθελγε τήν σκέψη τοῦ κ. Παπανδρέου ἡ ἰδέα ἑνός δημοψηφίσματος. Ὁ κ. Παπανδρέου δέν ἔχει ἱκανότητα στήν διακυβέρνηση, ἀλλά εἶναι ὑψηλῆς ἐπίδοσης δημοσιοσχεσίτης. Ἰδιαίτερα δέ στήν ἐπικοινωνία του μέ τήν κοινή γνώμη, τήν ὁποία βομβαρδίζει τακτικά μέ νέες ἐντυπώσεις.

Ἔτσι μιλοῦσε γιά ἕνα δημοψήφισμα σχετικά μέ μιά συνταγματική μεταρρύθμιση πρός ἐκσυγχρονισμό τοῦ δημόσιου βίου. Τώρα, τό πῶς θά μποροῦσαν τά πολυσχιδῆ θέματα τῆς συνταγματικῆς ρύθμισης νά ἀποκρυσταλλωθοῦν σέ συγκεκριμένα ἐρωτήματα καί τί ἀξία θά εἶχε θεσμικά τό ἀποτέλεσμα, εἶναι ἄλλη ὑπόθεση.

Τήν Κυριακή 30 Ὀκτωβρίου, ἔχοντας τήν ἀνάγκη νά ἀναβαπτισθεῖ στήν κοινή γνώμη, ἔπειτα ἀπό τόν καταεξευτελισμό τοῦ κράτους στίς ἑορταστικές ἐκδηλώσεις τῶν προηγούμενων ἡμερῶν, ἀνακοίνωσε, ὅτι θά κάνει δημοψήφισμα γιά τίς σχέσεις μας μέ τήν Εὐρώπη. Προκειμένου νά ἐγκριθεῖ ἀπό τόν λαό ἡ συμφωνία τήν ὁποία ἔκλεισε μέ τούς ἑταίρους μας στίς 26 Ὀκτωβρίου. Δημιούργησε ἔτσι θέμα κύρους τῆς συμφωνίας. Ὅτι αὐτά πού εἶχε συνομολογήσει δέν ἐδέσμευαν τήν χώρα μας, ἀφοῦ ὁ λαός θά μποροῦσε νά μήν τά ἐγκρίνει.

Ἀπό εὐρωπαϊκῆς πλευρᾶς τήν ἔκπληξη ἀκολούθησε ἀμέσως ἀγανάκτηση γιά τό περιεχόμενο της. Ἄν ὅσα συμφώνησε ἡ ἑλληνική κυβέρνηση, μποροῦσε νά ἀπορρίψει ὁ ἑλληνικός λαός, γιά τήν συνέχιση τῆς δανειοδότησης θά ἔπρεπε νά γίνει καινούργια διαπραγμάτευση. Μεταξύ δέ τῶν εὐρωπαίων ὑπάρχουν ἀρκετοί, πού θεωροῦν ὅτι ἡ Ἑλλάς τούς στοιχίζει πολύ ἀκριβά καί χρειάζεται νά σταματήσει ἡ στήριξή της.

Μέ τήν εὐκαιρία τῆς συνάντησης τῶν G 20 στίς Κάννες, κάλεσαν τόν κ. Παπανδρέου οἱ προεξάρχοντες τῆς ὁμάδας τοῦ εὐρώ, Μέρκελ καί Σαρκοζύ, νά σπεύσει ἐκεῖ γιά ἐξηγήσεις, στήν πραγματικότητα γιά νά τοῦ ὑπαγορεύσουν τήν ἀλλαγή τῆς ἀπόφασης του. Τό τί ἐλέχθηκε ἀκριβῶς στίς ἰδιαίτερες συζητήσεις τους μ’αὐτόν, δέν μποροῦμε νά γνωρίζουμε. Ἡ ἀναστάτωση ὅμως στίς κυβερνήσεις τοῦ εὐρώ, στήν εὐρωπαϊκή κοινή γνώμη, στά χρηματιστήρια καί στίς παγκόσμιες ἀγορές ἦταν ἤδη συγκλονιστική. Ὁ κ. Παπανδρέου γύρισε ἀπό τίς Κάννες μέ τροποποιημένο τό ἐρώτημα τοῦ δημοψηφίσματος – εἶπε ὅτι αὐτό θά εἶναι «εὐρώ ἤ δραχμή» - διαμαρτυρούμενος ὅμως ὅτι ἡ πρώτη διατύπωσή του ἦταν ἐκείνη πού ἀνταποκρινόταν στήν κατάσταση, καί ὅτι ἡ δεύτερη ἦταν προϊόν ἀνάγκης νά μήν συγκρουσθεῖ μέ τήν Τρόϊκα.

Ἤδη πρίν ἀπό τίς συζητήσεις του στίς Κάννες, μέσα στό ΠΑΣΟΚ εἶχε ἐκδηλωθεῖ ζωηρότατη ἀντίδραση κατά τοῦ δημοψηφίσματος. Ὁ κυριώτερος συνεργάτης του στήν οἰκονομική πολιτική, ὁ κ. Βενιζέλος ἄφησε ἀδιάψευστες τίς πληροφορίες, ὅτι εἶχε ἀποστασιοποιηθεῖ ἀπό τήν ἀπόφαση τοῦ πρωθυπουργοῦ. Ἀπό τούς ὑπουργούς ὁ κ. Λοβέρδος ἐξέφρασε ἔντονη διαφωνία στό ἔκτακτο ὑπουργικό συμβούλιο πού εἶχε γίνει τήν 1η Νοεμβρίου, ἐνῶ καί οἱ κ.κ. Διαμαντοπούλου καί Ραγκούσης ἐκφράστηκαν καί αὐτοί ἀρνητικά. Ἀπό 6 μέλη τοῦ Ἐθνικοῦ Συμβουλίου τοῦ ΠΑΣΟΚ, στενούς συνεργάτες τοῦ κ. Σημίτη ὅταν ἦταν πρωθυπουργός, τούς κ. Γ. Θωμᾶ, Εὐ. Μαλέσιο, Στ. Μανίκα, Δ. Μπατζελῆ, Γ. Νικολάου καί Μ. Σταυρακάκη, κυκλοφόρησε ἐπιστολή γιά τήν ἀνάγκη νά φύγει αὐτή ἡ κυβέρνηση γιατί ἡ πολιτική της «δημιουργεῖ ἀπραξία». Παρόμοιες ἀντικυβερνητικές δηλώσεις ἐκαναν καί ἄλλοι βουλευτές τοῦ ΠΑΣΟΚ. Ἡ ἐντυπωσιακότερη ἐκδήλωση, ἦταν τῆς πρώην ὑφυπουργοῦ κ. Μιλένας Ἀποστολάκη, ἡ ὁποία ἀνεξαρτητοποιήθηκε περιορίζοντας στά 152 τά μέλη τῆς κοινοβουλευτικῆς ὁμάδας τοῦ ΠΑΣΟΚ.

Ἡ μεταστροφή τῆς Νέας Δημοκρατίας

Ἀπό τήν ἀντιπολίτευση ἐπαναλήφθηκαν, ὅπως ἦταν ἑπόμενο, οἱ ἀξιώσεις γιά ἐκλογές. Ὁ κ. Σαμαρᾶς εἶπε, ὅτι θά ἀναλάβει πρωτοβουλίες γιά νά ἀποτρέψει πάση θυσία τήν διεξαγωγή τοῦ δημοψηφίσματος. Δήλωσε ὅμως τήν ἑπομένη, ὅτι τό κόμμα του δέν εἶναι κατά τῆς δανειακῆς σύμβασης - ἀλλά μόνο κατά τῶν οἰκονομικῶν μέτρων πού τήν συνοδεύουν. Καί ἀπό ἐκεῖ ἄρχισε μιά ἐντυπωσιακή μεταστροφή τῆς Νέας Δημοκρατίας. Ὁ κ. Σαμαρᾶς δέχθηκε νά στηρίξει μαζί μέ τό ΠΑΣΟΚ μιά προσωρινή μεταβατική κυβέρνηση μέ πρόσωπα κοινῆς ἀποδοχῆς, ὥστε ἀφοῦ ἐξασφαλισθοῦν συνθῆκες ὁμαλότητας καί ψηφισθεῖ ἡ δανειακή σύμβαση γιά νά ξεμπλοκαριστεῖ ἡ ἕκτη δόση, νά προκηρυχοῦν πρόωρες ἐκλογές.

Ἔτσι ὅμως ἄνοιξε τό δρόμο μιᾶς μακρότερης συγκυβέρνησης μέσω ἀντιπροσώπων, γιατί ἡ νέα δανειακή σύμβαση δέν φαίνεται νά μπορεῖ νά ἑτοιμαστεῖ ἀπό τήν Τρόϊκα μέσα σέ ἕξι ἑβδομάδες. Ἴσως μάλιστα, καθώς οἱ δανειστές μας βάζουν τό βάρος τῆς ἐπιδίωξης τους στήν προσέγγιση τῶν ἀντιλήψεων τῶν δύο μεγάλων κομμάτων, διά μιᾶς ἠθελημένης ἐπιβράδυνσης τῆς σύνταξης τῶν παραρτημάτων καί τῶν κωδικῶν τῆς σύμβασης, νά μεθόδευαν τήν καθυστέρηση τῶν ἐκλογῶν. Γιά νά παραταθεῖ ἡ συγκυβέρνηση.

Ὁ θρίαμβος τοῦ Γ. Παπανδρέου

Ἡ τριήμερη συζήτηση γιά τήν παροχή ψήφου ἐμπιστοσύνης πρός τήν κυβέρνηση, τήν ὁποία εἶχε ζητήσει ὁ πρωθυπουργός προτοῦ αἰφνιδιάσει τόν κόσμο μέ τήν δήλωση γιά τό δημοψήφισμα, ξεκίνησε τήν Πέμπτη 3 Νοεμβρίου, σέ ἀτμόσφαιρα μεγάλης ἀβεβαιότητας.

Εἶχε προηγηθεῖ νέα ἔκτακτη συνεδρίαση τοῦ ὑπουργικοῦ συμβουλίου καί κατόπιν συνεδρίαση τῆς κοινοβουλευτικῆς ὁμάδας. Σ’αὐτήν ἡ κ. Ἄννα Διαμαντοπούλου κατηγόρησε τόν κ. Παπανδρέου, ὅτι ἀποσιώπησε τίς δεσμεύσεις πού εἶχε ἀναλάβει στό ὑπουργικό συμβούλιο. Καί ἡ κ. Βάσω Παπανδρέου εἶπε πρός τόν πρωθυπουργό «Λυπᾶμαι γιατί ἔχετε πλήρη ἄγνοια τῆς κατάστασης στήν ὁποία ἔχετε φέρει τή χώρα. Περίμενα σήμερα τήν παραίτηση τοῦ ὑπουργικοῦ συμβουλίου, λυπᾶμαι γιά τήν παράταξη, λυπᾶμαι γιά τή χώρα». Προηγουμένως εἶχε ἀνεξαρτητοποιηθεῖ ἡ κ. Εὔα Καϊλῆ καί ἡ δήλωση τῶν κ.κ. Ἕλενα Παναρίτη καί Σ. Μερωνίτη, ὅτι δέν θά δώσουν ψῆφο ἐμπιστοσύνης.

Ρητή ἀνάκληση τῆς ἀπόφασης γιά τό δημοψήφισμα δέν ἔκανε στήν κοινοβουλευτική ὁμάδα ὁ κ. Παπανδρέου. Ἄφησε νά τό δηλώσει μέ παρέμβασή του ὁ ἀντιπρόεδρος τῆς κυβερνήσεως κ. Βενιζέλος. Πάντως αὐτό περιόρισε τήν ἔνταση μέσα στήν κοινοβουλευτική ὁμάδα, χωρίς ὅμως νά ἐξαφανίσει τήν δυσπιστία πρός τό πρόσωπο τοῦ ἀρχηγοῦ.

Στήν συζήτηση πού ξεκίνησε μέσα στή Βουλή γιά τήν ψῆφο ἐμπιστοσύνης ὁ κ. Σαμαρᾶς ἔκρινε σκόπιμο νά τονίσει τίς διαφορές του μέ τήν ἄποψη τοῦ ΠΑΣΟΚ ὡς πρός τήν κυβέρνηση πού θά ὑπογράψει τή νέα δανειακή σύμβαση. Κατόπιν χωρίς νά ἐξηγήσει τό λόγο πῆρε τήν ὁμάδα του καί ἔφυγαν ἀπό τήν αἴθουσα. Ἄφησε λοιπόν διόμισυ βράδια τόν κ. Παπανδρέου νά ἁλωνίζει. Ὀλέθριο σφάλμα.

Ὁ κ. Παπανδρέου καί οἱ φίλοι του ἀκούγονταν συνεχῶς. Ἡ Ν.Δ. δέν ἀπαντοῦσε. Ὁ κ. Παπανδρέου ἔπλεξε τό ἐγκώμιο του, τῆς οἰκογένειάς του καί τῶν ἐπιτευμάτων τοῦ ΠΑΣΟΚ. Ὡς πρός τά τελευταῖα ἦταν σάν νά μιλοῦσε γιά τήν κυβέρνηση μιᾶς ἄλλης χώρας. Ἀναρρίπησε τό φιλότιμο τῶν βουλευτῶν του γιά ὅσα ἔκανε τό κόμμα τους ἀπό τότε πού ξεκίνησε καί ὑπενθύμισε τήν ἀποστασία τοῦ 1965, μέ τήν ἔμμεση ἀπειλή τῆς ρετσινιᾶς της γιά ὅσους τόν καταψηφίσουν. Φάνηκε πρόθυμος νά ἀμνηστεύσει ὅσους τόν εἶχαν κατακρίνει τίς τελευταῖες μέρες.

Ἀπουσιάζοντας ὁ κ. Σαμαρᾶς μέ τούς ὀπαδούς του μέχρι τήν στιγμή τῆς ψηφοφορίας, ἔχασε τήν δυνατότητα νά ἀναθερμάνει τίς ἀντιρρήσεις τριῶν τουλάχιστον πασοκικῶν βουλευτῶν, γιά νά μήν πάρει ἡ κυβέρνηση τίς 151 ψήφους καί νά πέσει. Ἄν εἶχε ἀλλάξει τήν ἀτμόσφαιρα μέ μιά φιλική στάση πρός τήν ἄλλη πλευρά - ὑπάρχουν ἄλλωστε πολλές ὑπηρεσίες πού ἔχει προσφέρει στόν τόπο ὁ κόσμος τοῦ Κέντρου – θά ἀποκτοῦσε τόν ἀέρα τῆς νίκης στήν ψηφοφορία καί θά ἔκανε νά συνταχθοῦν μαζί του ἡ κ. Ἔλσα Παπαδημητρίου καί ἡ κ. Μιλένα Ἀποστολάκη πού ἀπεῖχαν. Ἔτσι δέν θά ἔπεφτε ἁπλῶς ὁ κ. Παπανδρέου, ἀλλά ὁ κ. Σαμαρᾶς θά ἔπαιρνε σέ μερικές ἡμέρες διερευνητική ἐντολή σχηματισμοῦ κυβέρνησης.

Μέ τήν ἀναγγελία, ὅτι ἡ κυβέρνηση πῆρε 153 ψήφους, ἡ πλειοψηφία τῆς Βουλῆς ἐπεφύλαξε ἕναν θρίαμβο μέ διάρκεια ἄνευ προηγουμένου στόν ἀρχηγό της. Χειροκροτήματα, ἀγκαλιές κάι ἀσπασμοί πρός ἀπόδειξιν, ὅτι τό «ΠΑΣΟΚ εἶναι ἐδῶ, ἑνωμένο δυνατό».

Τά μετέπειτα

Μετά τήν ἐφιαλτική ἑβδομάδα τῆς ἀναγγελίας δημοψηφίσματος, τοῦ ἐξοργισμοῦ τῶν ἑταίρων μας, τῆς ἀναστάτωσης τῶν χρηματιστηρίων, τῆς ἀλλαγῆς τοῦ περιεχομένου τοῦ δημοψηφίσματος καί τῆς ἄνοστης συζήτησης στήν Βουλή, ἡ κοινή γνώμη περίμενε τό Σάββατο, ὅτι οἱ ἀρχηγοί τῶν δύο μεγάλων κομμάτων θά συναντιόντουσαν γιά νά συμφωνήσουν γιά τήν νέα κυβέρνηση. Ὄχι πώς θά μᾶς ἔβγαζε ἀπό τόν κατήφορο, ἀλλά πώς θά ἔκανε τήν πτώση λιγώτερο ὀδυνηρή.

Οἱ κ.κ. ἀρχηγοί δέν ἐπείγονταν νά συναντηθοῦν. Λίγες οἱ ἄμεσες ἐπαφές τους καί συνεχεῖς διαπραγματεύσεις μέσω ἀντιπροσώπων. Ὁ καθένας ἀπό τούς δύο ἀρχηγούς βρέθηκε ἀνάμεσα σέ μιά ὁμάδα ὀπαδῶν του πού ἤθελε τήν συγκυβέρνηση καί σέ μιά ἄλλη πού τήν ἀπέρριπτε. Ἄρχισαν νά ἀνησυχοῦν γιά τίς καρέκλες τους. Στό παιγνίδι τους ἐμπλέχθηκε καί ὁ πρόεδρος τῆς Δημοκρατίας.

Ἐντωμεταξύ τήν πρώτη ἀνακούφιση τῆς Τρόϊκας, ὅτι εἶχε ἀποφασισθεῖ ἡ συγκυβέρνηση, ἀκολούθησε νέο ξέσπασμα ὀργῆς της γιά τήν καθυστέρηση. Προστέθηκε καί ἡ αὔξηση τῆς οἰκονομικῆς κρίσης στήν Ἰταλία καί δυνάμωσαν οἱ φωνές γιά τήν ἀπεμπλοκή τῆς Ε.Ε. ἀπό τήν Ἑλλάδα.

Τά μέσα ἐνημέρωσης ἔφεραν στό προσκήνιο τό ὄνομα τοῦ κ. Παπαδήμου. Καλλίτερη ἐπιλογή γιά τό πρόσωπο τοῦ πρωθυπουργοῦ τῆς μεταβατικῆς ἤ κυβέρνησης συνεργασίας ἤ ὅπως ἀλλοιῶς τήν ποῦμε δέν μποροῦσε νά ὑπάρξει. Ὁ κ. Λουκᾶς Παπαδῆμος, ὡς πρώην διοικητής τῆς Τράπεζας τῆς Ἑλλάδος καί ἀντιπρόεδρος τῆς Εὐρωπαϊκῆς Κεντρικῆς Τράπεζας ἔχει ἀποδείξει καί μεγάλη διοικητική ἱκανότητα καί ἀποκτήσει τεράστια πείρα τῶν διεθνῶν οἰκονομικῶν χειρισμῶν. Χαρά πάλι στήν Εὐρώπη.

Ἐνῶ λοιπόν ἐκλήθησαν οἱ ἀρχηγοί τῶν κομμάτων πού θά ἐστήριζαν τήν νέα κυβέρνηση - ἤ τῶν ἀστικῶν, ὅπως ἔχει ἀρχίσει νά λέγεται στήν τηλεόραση – οἱ δύο δηλαδή καί ὁ κ. Καρατζαφέρης τό ὄνομα τοῦ κ. Παπαδήμου εἶχε ἀποσυρθεῖ. Ὁ κ. Παπανδρέου τόν εἶχε κρίνει ἀκατάλληλο - ὁ κ. Σαμαρᾶς ἔλεγε ὅτι ὁ νέος πρωθυπουργός δέν τόν ἀφορᾶ - καί ὁ κ. Παπανδρέου ἀφοῦ ἐξέτασε διάφορες ἄλλες ὑποψηφιότητες, κατέληξε στό ὄνομα τοῦ κ. Πετσάλνικου, τοῦ ἐπιστήθιου φίλου του.

Τήν κατάσταση ἐκείνη τήν στιγμή ἔσωσε ὁ κ. Καρατζαφέρης, ὁ ὁποῖος ἔφυγε ἀπό τήν συνάντηση, μόλις ἄκουσε ὅτι γιά Παπαδῆμο οἱ ἄλλοι μιλοῦσαν γιά Πετσάλνικο. Ἀλλά καί μέσα στό ΠΑΣΟΚ τό ὄνομα τοῦ προέδρου τῆς Βουλῆς, πού τό μοναδικό προσόν του εἶναι πώς εἶναι ἐπιστήθιος φίλος τοῦ κ. Παπανδρέου, προκάλεσε κῦμα ἀγανάκτησης.

Ἔτσι καταλήξαμε στήν ὁρκομωσία τοῦ κ. Παπαδήμου.