("ΑΥΓΗ", 26 Ιουνίου 2011)
Μια τυπική ημέρα του Μπάμπη στα χρόνια που προηγήθηκαν της δικτατορίας ξεκινούσε με το να φύγει πολύ νωρίς από το σπίτι του, να πάει να ανοίξει το οικογενειακό μαγαζί στην οδό Αθηνάς και να το διευθύνει για δύο ώρες, μέχρι να πάρει τη θέση του η μητέρα του, που είχαν αρχίσει να τη βαραίνουν τα χρόνια.
Μετά ανέβαινε τη Γεωργίου Γενναδίου, στα γραφεία της Σοσιαλιστικής Δημοκρατικής Ένωσης (ΣΔΕ), να κάνει τη φασίνα της. Από την αποστολή ανακοινώσεων στις εφημερίδες μέχρι τη διόρθωση τυπογραφικών δοκιμίων. Την "επαναστατική μικροδουλειά", όπως έλεγε ο Βίκτορ Άντλερ, ο πατέρας της αυστριακής σοσιαλδημοκρατίας, αντιδιαστελλόμενος ειρωνικά με τους συντρόφους που συμμετείχαν μόνο στις μεγάλες, επίσημες, πολιτικές πράξεις.
Τις πρώτες απογευματινές ώρες πάλευε στο Πρωτοδικείο να σώσει από τη χρεωκοπία έναν αδέκαρο φίλο του, ο οποίος είχε πέσει έξω στις επιχειρήσεις, ενώ ήταν φτιαγμένος για τη συμφωνική μουσική. Κατόπιν πάλι ΣΔΕ, συνεδριάσεις και συγκεντρώσεις μέχρι αργά. Αν τελειώναμε κάποτε νωρίτερα, πηγαίναμε σε ταβερνάκι ή στον κινηματογράφο, τον οποίο αγαπούσε εξαιρετικά.
Τις γιορτινές ημέρες κάναμε γλέντια. Στο σπίτι του, όπου οι πέντε αδελφές του και ο μικρότερος αδελφός του συνέβαλλαν πολύ αποφασιστικά, ή σε άλλα σπίτια της παρέας. Ο Μπάμπης ήταν καλός τραγουδιστής και μεγάλος χορευταράς. Παθιασμένος με το τσάρλεστον.
Πίσω από την αυστηρή έκφρασή του της καθημερινότητας, έβραζε η χαρά της ζωής. Με τόση δραστηριότητα και τόση χαρά ζωής είναι περίεργο πώς δεν παντρεύτηκε και δεν έκανε παιδιά. Έμεινε δεμένος στην πατρική οικογένεια φροντίζοντας σαν δεύτερος πατέρας όλα τα μέλη της. Και σε μια ευρύτερη οικογένεια, της δημοκρατίας και του σοσιαλισμού -μέχρι το τέλος της ζωής του.
Ήταν μειλίχιος και συμβιβαστικός με αυτούς με τους οποίους συνεργαζόταν. Για την επιτυχία της προσπάθειας πρόβαλλε πάντοτε στην πρώτη θέση έναν άλλον -την Αγνή Ρουσοπούλου στην προεδρία του Σοσιαλιστικού Συνδέσμου, τον Στρατή Σωμερίτη στην προεδρία της ΣΔΕ, τον Γεώργιο Μαγκάκη στην "Πρωτοβουλία για Δημοκρατία και Σοσιαλισμό"- και αυτός ζωνόταν την "επαναστατική μικροδουλειά". Ασυμβίβαστος ήταν μόνο με τον εαυτό του και στη διάθεση των φυσικών του δυνάμεων για τις ιδέες και τις αξίες του.
Όταν επί χούντας άρχισε να ξηλώνεται η Δημοκρατική Άμυνα, στην οποία είχε ενταχθεί, οι αστυνομικοί ανέβηκαν μια νύχτα στο πλυσταριό της οικογενειακής κατοικίας του στην οδό Φαναριωτών και τον πήραν σηκωτό. Πήγαν και στο δικηγορικό γραφείο του, στην οδό Μαυρομιχάλη, και έκαναν φύλλο και φτερό τα βιβλία του για να βρουν αποκαλυπτικά έγγραφα. Δεν βρήκαν τίποτα, γιατί ο Μπάμπης είχε τηρήσει προσεκτικά τους συνωμοτικούς κανόνες. Στην Ασφάλεια της Μπουμπουλίνας τον υπέβαλαν σε άγρια βασανιστήρια. Φάλαγγα, εικονική εκτέλεση, στέρηση τροφής και νερού. Δεν έδωσε κανένα όνομα...
Όταν κάποτε επικοινώνησε με τη μητέρα του -υπό την επίβλεψη ασφαλιτών- την ρώτησε με υπονοούμενα τι γίνομαι. Είχαμε ήδη συνεννοηθεί με τον Πίτερμαν, τον πρόεδρο της Σοσιαλιστικής Διεθνούς, όταν ήρθε με κλιμάκιό της στην Αθήνα λίγο μετά τη δικτατορία για να παρέμβει υπέρ των κρατουμένων, να βγω στο εξωτερικό για να κάνω, με τη στήριξη της Διεθνούς, αντιδικτατορική προπαγάνδα.
Με τη σύλληψη του Μπάμπη έκρινα πως δεν έπρεπε πλέον να αναβάλλω την αναχώρησή μου -και χάρις στο ότι δεν έδωσε κανένα όνομα όταν τον βασάνιζαν-, πέτυχα να φύγω χωρίς να με σταματήσουν. Η μητέρα του στη συνάντηση τού το είπε, πάλι με υπονοούμενα, και ο Μπάμπης την κοίταζε με ανακούφιση.
Πέραν από αλλεπάλληλες δίκες και καταδίκες. Στις φυλακές του Κορυδαλλού ένα αποήμερο αρρώστησε βαριά (ως συνέπεια, πιστεύω, των κακουχιών που είχε υποστεί) και οι δεσμοφύλακες αρνούνταν να τον στείλουν στο απέναντι νοσοκομείο. Οι άλλοι πολιτικοί κρατούμενοι σήκωσαν τη φυλακή στο πόδι. Ο Μπάμπης μεταφέρθηκε τελικά στον Ευαγγελισμό -που δεν ήταν νοσοκομείο κρατουμένων-, χωρίς να υπογράψει αίτηση για ανήκεστο βλάβη.
Από τη Βιέννη ήρθε σταλμένος από τη Σοσιαλιστική Διεθνή ειδικός γιατρός για να δώσει συμβουλές για τη θεραπεία του. Η Σοσιαλιστική Διεθνής τον είχε κάνει ήδη εμβληματικό ήρωά της. Είχα την αλησμόνητη εμπειρία να δω σε συνέδριο της Διεθνούς όλους τους συνέδρους να σηκώνονται και να χειροκροτούν όταν λέχθηκε το όνομά του.
Μετά το Κίνημα του Ναυτικού, όταν το χουντικό καθεστώς προσπάθησε να ανασυνταχθεί και έδωσε αμνηστία, ο Μπάμπης πήρε διαβατήριο και βγήκε στο εξωτερικό. Γύρισε διάφορες πρωτεύουσες, μίλησε σε συγκεντρώσεις, έδωσε συνεντεύξεις και συζητούσε με την ηγεσία της Σοσιαλιστικής Διεθνούς για τον αγώνα που θα δινόταν στην "ελεγχόμενη δημοκρατία" των Παπαδόπουλου-Μαρκεζίνη.
Με το πραξικόπημα, όμως, του Ιωαννίδη αποφάσισε πως δεν είχε νόημα να επιστρέψει. Για ένα διάστημα συγκατοίκησε μαζί μου στο διαμέρισμα τού ενός δωματίου, που μου είχε διαθέσει ο Δήμος της Βιέννης. Πέρασε πάλι από νοσοκομείο, γιατί η υγεία του παρέμενε πλέον πάντοτε επιβαρυμένη. Κατόπιν μια παρέα νεαρών Αυστριακών σοσιαλιστών, των οποίων είχε γίνει ίνδαλμα για την αγωνιστική του ιστορία, τον εγκατέστησαν στο κοινόβιό τους και απολάμβαναν τη χαρούμενη διάθεσή του, μέχρι που έπεσε η δικτατορία.
Από τότε που γνώρισα τον Μπάμπη, στις αρχές της δεκαετίας του '50, μέχρι τέλους κινηθήκαμε στους ίδιους ή σε πολύ κοντινούς δρόμους. Όταν βρεθήκαμε πάλι μαζί στο ΚΟΔΗΣΟ το 1979, ήταν στην ιδρυτική παρέα του Κέντρου Σοσιαλιστικών Μελετών, της ομάδας εργασίας για την ιδεολογική διάσταση του κόμματος.
Στις πολλές δεκαετίες της φιλίας μας υπήρξαμε μεγάλα διαστήματα απόλυτα ομόγνωμοι, κατά εποχές όμως είχαμε σοβαρές πολιτικές διαφωνίες. Η φιλία μας δεν κλονίστηκε ποτέ. Ήταν κάτι παραπάνω από συγγένεια.
Συνοψίζοντας τη ζωή του Πρωτοπαπά, σημειώνω ότι ήταν σοσιαλιστής, δημοκράτης και πατριώτης.
Για τη σοσιαλιστική πορεία του έγραψα αρκετά. Για τη δημοκρατική υφή της προσωπικότητάς του, θέλω να προσθέσω, ότι, όταν τον Δεκέμβριο του 1944 πήγε η ΟΠΛΑ σπίτι του να τον συλλάβει και δεν τον βρήκε, ο Μπάμπης δεν κατέφυγε στη "Σκομπία" να περιμένει αστράτευτος, μια και ήταν αγύμναστος, μέχρι να τελειώσει το κίνημα. Κατατάχθηκε εθελοντής στον στρατό για να πολεμήσει την απειλή μιας σταλινικής δικτατορίας.
Για τον πατριωτισμό του σημειώνω ότι, όταν στις αρχές της δεκαετίας του '50 ξεκίνησε ο απελευθερωτικός αγώνας της Κύπρου, εντάχθηκε -καίτοι είχε αρχίσει να μετρά το όνομά του στην πολιτική- σαν απλό στρατιωτάκι σε μια οργάνωση υποστήριξης του κυπριακού αγώνα.
Καθ' όλα άξιος για μια τέτοια ζωή, περιβλήθηκε το φέρετρό του την ελληνική σημαία, στρατιωτικό απόσπασμα απέδωσε τιμές στην εκφορά του, πάνω από τον τάφο του ήχησε η σάλπιγγα και έπεσαν ριπές πυροβολισμών. Και ομολογώ ότι για πρώτη φορά αισθάνθηκα μια συμπάθεια για την παρούσα κυβέρνηση που του απέμεινε αυτές τις τιμές.
Μετά ανέβαινε τη Γεωργίου Γενναδίου, στα γραφεία της Σοσιαλιστικής Δημοκρατικής Ένωσης (ΣΔΕ), να κάνει τη φασίνα της. Από την αποστολή ανακοινώσεων στις εφημερίδες μέχρι τη διόρθωση τυπογραφικών δοκιμίων. Την "επαναστατική μικροδουλειά", όπως έλεγε ο Βίκτορ Άντλερ, ο πατέρας της αυστριακής σοσιαλδημοκρατίας, αντιδιαστελλόμενος ειρωνικά με τους συντρόφους που συμμετείχαν μόνο στις μεγάλες, επίσημες, πολιτικές πράξεις.
Τις πρώτες απογευματινές ώρες πάλευε στο Πρωτοδικείο να σώσει από τη χρεωκοπία έναν αδέκαρο φίλο του, ο οποίος είχε πέσει έξω στις επιχειρήσεις, ενώ ήταν φτιαγμένος για τη συμφωνική μουσική. Κατόπιν πάλι ΣΔΕ, συνεδριάσεις και συγκεντρώσεις μέχρι αργά. Αν τελειώναμε κάποτε νωρίτερα, πηγαίναμε σε ταβερνάκι ή στον κινηματογράφο, τον οποίο αγαπούσε εξαιρετικά.Τις γιορτινές ημέρες κάναμε γλέντια. Στο σπίτι του, όπου οι πέντε αδελφές του και ο μικρότερος αδελφός του συνέβαλλαν πολύ αποφασιστικά, ή σε άλλα σπίτια της παρέας. Ο Μπάμπης ήταν καλός τραγουδιστής και μεγάλος χορευταράς. Παθιασμένος με το τσάρλεστον.
Πίσω από την αυστηρή έκφρασή του της καθημερινότητας, έβραζε η χαρά της ζωής. Με τόση δραστηριότητα και τόση χαρά ζωής είναι περίεργο πώς δεν παντρεύτηκε και δεν έκανε παιδιά. Έμεινε δεμένος στην πατρική οικογένεια φροντίζοντας σαν δεύτερος πατέρας όλα τα μέλη της. Και σε μια ευρύτερη οικογένεια, της δημοκρατίας και του σοσιαλισμού -μέχρι το τέλος της ζωής του.
Ήταν μειλίχιος και συμβιβαστικός με αυτούς με τους οποίους συνεργαζόταν. Για την επιτυχία της προσπάθειας πρόβαλλε πάντοτε στην πρώτη θέση έναν άλλον -την Αγνή Ρουσοπούλου στην προεδρία του Σοσιαλιστικού Συνδέσμου, τον Στρατή Σωμερίτη στην προεδρία της ΣΔΕ, τον Γεώργιο Μαγκάκη στην "Πρωτοβουλία για Δημοκρατία και Σοσιαλισμό"- και αυτός ζωνόταν την "επαναστατική μικροδουλειά". Ασυμβίβαστος ήταν μόνο με τον εαυτό του και στη διάθεση των φυσικών του δυνάμεων για τις ιδέες και τις αξίες του.
Όταν επί χούντας άρχισε να ξηλώνεται η Δημοκρατική Άμυνα, στην οποία είχε ενταχθεί, οι αστυνομικοί ανέβηκαν μια νύχτα στο πλυσταριό της οικογενειακής κατοικίας του στην οδό Φαναριωτών και τον πήραν σηκωτό. Πήγαν και στο δικηγορικό γραφείο του, στην οδό Μαυρομιχάλη, και έκαναν φύλλο και φτερό τα βιβλία του για να βρουν αποκαλυπτικά έγγραφα. Δεν βρήκαν τίποτα, γιατί ο Μπάμπης είχε τηρήσει προσεκτικά τους συνωμοτικούς κανόνες. Στην Ασφάλεια της Μπουμπουλίνας τον υπέβαλαν σε άγρια βασανιστήρια. Φάλαγγα, εικονική εκτέλεση, στέρηση τροφής και νερού. Δεν έδωσε κανένα όνομα...
Όταν κάποτε επικοινώνησε με τη μητέρα του -υπό την επίβλεψη ασφαλιτών- την ρώτησε με υπονοούμενα τι γίνομαι. Είχαμε ήδη συνεννοηθεί με τον Πίτερμαν, τον πρόεδρο της Σοσιαλιστικής Διεθνούς, όταν ήρθε με κλιμάκιό της στην Αθήνα λίγο μετά τη δικτατορία για να παρέμβει υπέρ των κρατουμένων, να βγω στο εξωτερικό για να κάνω, με τη στήριξη της Διεθνούς, αντιδικτατορική προπαγάνδα.
Με τη σύλληψη του Μπάμπη έκρινα πως δεν έπρεπε πλέον να αναβάλλω την αναχώρησή μου -και χάρις στο ότι δεν έδωσε κανένα όνομα όταν τον βασάνιζαν-, πέτυχα να φύγω χωρίς να με σταματήσουν. Η μητέρα του στη συνάντηση τού το είπε, πάλι με υπονοούμενα, και ο Μπάμπης την κοίταζε με ανακούφιση.
Πέραν από αλλεπάλληλες δίκες και καταδίκες. Στις φυλακές του Κορυδαλλού ένα αποήμερο αρρώστησε βαριά (ως συνέπεια, πιστεύω, των κακουχιών που είχε υποστεί) και οι δεσμοφύλακες αρνούνταν να τον στείλουν στο απέναντι νοσοκομείο. Οι άλλοι πολιτικοί κρατούμενοι σήκωσαν τη φυλακή στο πόδι. Ο Μπάμπης μεταφέρθηκε τελικά στον Ευαγγελισμό -που δεν ήταν νοσοκομείο κρατουμένων-, χωρίς να υπογράψει αίτηση για ανήκεστο βλάβη.
Από τη Βιέννη ήρθε σταλμένος από τη Σοσιαλιστική Διεθνή ειδικός γιατρός για να δώσει συμβουλές για τη θεραπεία του. Η Σοσιαλιστική Διεθνής τον είχε κάνει ήδη εμβληματικό ήρωά της. Είχα την αλησμόνητη εμπειρία να δω σε συνέδριο της Διεθνούς όλους τους συνέδρους να σηκώνονται και να χειροκροτούν όταν λέχθηκε το όνομά του.
Μετά το Κίνημα του Ναυτικού, όταν το χουντικό καθεστώς προσπάθησε να ανασυνταχθεί και έδωσε αμνηστία, ο Μπάμπης πήρε διαβατήριο και βγήκε στο εξωτερικό. Γύρισε διάφορες πρωτεύουσες, μίλησε σε συγκεντρώσεις, έδωσε συνεντεύξεις και συζητούσε με την ηγεσία της Σοσιαλιστικής Διεθνούς για τον αγώνα που θα δινόταν στην "ελεγχόμενη δημοκρατία" των Παπαδόπουλου-Μαρκεζίνη.
Με το πραξικόπημα, όμως, του Ιωαννίδη αποφάσισε πως δεν είχε νόημα να επιστρέψει. Για ένα διάστημα συγκατοίκησε μαζί μου στο διαμέρισμα τού ενός δωματίου, που μου είχε διαθέσει ο Δήμος της Βιέννης. Πέρασε πάλι από νοσοκομείο, γιατί η υγεία του παρέμενε πλέον πάντοτε επιβαρυμένη. Κατόπιν μια παρέα νεαρών Αυστριακών σοσιαλιστών, των οποίων είχε γίνει ίνδαλμα για την αγωνιστική του ιστορία, τον εγκατέστησαν στο κοινόβιό τους και απολάμβαναν τη χαρούμενη διάθεσή του, μέχρι που έπεσε η δικτατορία.
Από τότε που γνώρισα τον Μπάμπη, στις αρχές της δεκαετίας του '50, μέχρι τέλους κινηθήκαμε στους ίδιους ή σε πολύ κοντινούς δρόμους. Όταν βρεθήκαμε πάλι μαζί στο ΚΟΔΗΣΟ το 1979, ήταν στην ιδρυτική παρέα του Κέντρου Σοσιαλιστικών Μελετών, της ομάδας εργασίας για την ιδεολογική διάσταση του κόμματος.
Στις πολλές δεκαετίες της φιλίας μας υπήρξαμε μεγάλα διαστήματα απόλυτα ομόγνωμοι, κατά εποχές όμως είχαμε σοβαρές πολιτικές διαφωνίες. Η φιλία μας δεν κλονίστηκε ποτέ. Ήταν κάτι παραπάνω από συγγένεια.
Συνοψίζοντας τη ζωή του Πρωτοπαπά, σημειώνω ότι ήταν σοσιαλιστής, δημοκράτης και πατριώτης.
Για τη σοσιαλιστική πορεία του έγραψα αρκετά. Για τη δημοκρατική υφή της προσωπικότητάς του, θέλω να προσθέσω, ότι, όταν τον Δεκέμβριο του 1944 πήγε η ΟΠΛΑ σπίτι του να τον συλλάβει και δεν τον βρήκε, ο Μπάμπης δεν κατέφυγε στη "Σκομπία" να περιμένει αστράτευτος, μια και ήταν αγύμναστος, μέχρι να τελειώσει το κίνημα. Κατατάχθηκε εθελοντής στον στρατό για να πολεμήσει την απειλή μιας σταλινικής δικτατορίας.
Για τον πατριωτισμό του σημειώνω ότι, όταν στις αρχές της δεκαετίας του '50 ξεκίνησε ο απελευθερωτικός αγώνας της Κύπρου, εντάχθηκε -καίτοι είχε αρχίσει να μετρά το όνομά του στην πολιτική- σαν απλό στρατιωτάκι σε μια οργάνωση υποστήριξης του κυπριακού αγώνα.
Καθ' όλα άξιος για μια τέτοια ζωή, περιβλήθηκε το φέρετρό του την ελληνική σημαία, στρατιωτικό απόσπασμα απέδωσε τιμές στην εκφορά του, πάνω από τον τάφο του ήχησε η σάλπιγγα και έπεσαν ριπές πυροβολισμών. Και ομολογώ ότι για πρώτη φορά αισθάνθηκα μια συμπάθεια για την παρούσα κυβέρνηση που του απέμεινε αυτές τις τιμές.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου