ΛΟΥΚΑΣ ΘΕΟΧΑΡΟΠΟΥΛΟΣ: Ἡ μελλοντική ἰδιωτικοποίηση τῆς κοινωνικῆς ἀσφάλισης

("Ἐφημερίδα τοῦ Κ.Σ.Μ."/τεῦχος 169/Δεκέμβριος 2013)

Πράσινο φῶς γιά τήν σταδιακή μεταβίβαση τοῦ κοινωνικοασφαλιστικοῦ χώρου στήν ἰδιωτική ἐπιχείρηση, ἄναψε πρόσφατα ἡ κυβέρνηση μέ ὁρισμένα κορυφαῖα στελέχη της. Ὁ στόχος αὐτός τέθηκε ἀνοικτά σέ συνέδριο πού πραγματοποιήθηκε στά μέσα τοῦ Νοεμβρίου ἀπό τό Ἑλληνοαμερικανικό Ἐμπορικό Ἐπιμελητήριο. Τό θέμα ἦταν «Συνεργασία δημόσιου καί ἰδιωτικοῦ τομέα γιά προαγωγή τῆς ἀπασχόλησης καί τῆς ἀσφάλισης».

Μιλώντας σ’αὐτό ὁ Ὑπουργός Ἐργασίας ἐπιβεβαίωσε τήν πολιτική πού ἔχει ἤδη χαραχθεῖ πρίν ἀπό τήν σημερινή οἰκονομική κρίση, στά πλαίσια τῆς ¨νέας οἰκονομίας¨. Βαθμιαία ἀποχώρηση τοῦ κράτους ἀπό τήν κοινωνική ἀσφάλιση, μέσω τῆς μείωσης τῆς κρατικῆς χρηματοδότησης πρός τά ἀσφαλιστικά ταμεῖα. Ὁ ὑπουργός ἀνακοίνωσε τώρα, ὅτι ἡ χρηματοδότηση ἀπό τόν κρατικό προϋπολογισμό θά ἐλαττωθεῖ σημαντικά κατά τήν ἑπόμενη τετραετία.

Συγκεκριμένα εἶπε, ὅτι τά 12,6 δισεκατομμύρια εὐρώ πού δόθηκαν ἐφέτος ἀπό τό κράτος στά ἀσφαλιστικά ταμεῖα θά μειωθοῦν στά 10,5 δις. τό 2014 καί θά γίνουν 9,7 δις. γιά τό ἔτος 2015 καί γιά τό 2016. Τήν ἑπόμενη τριετία ἡ μείωση θά συνεχιστεῖ καί θά γίνει 3,7 δις. τό χρόνο.

Αὐτό πού ὁ ὑπουργός κ. Βρούτσης ἀποκαλεῖ «νοικοκύρεμα τοῦ ἀσφαλιστικοῦ συστήματος» δέν σημαίνει ἄλλο παρά περικοπές καί ἀνατροπές στήν κοινωνική ἀσφάλιση. Μειώσεις πού καταλήγουν στήν συρρίκνωση τῶν εἰσοδημάτων καί τῶν παροχῶν πρός τούς συνταξιούχους καί τούς ἀσφαλιζομένους. Πολιτική πού ἀπό τήν ἄλλη μεριά δημιουργεῖ τίς προϋποθέσεις γιά τήν ἐπέκταση τῶν ἰδιωτικῶν ἀσφαλιστικῶν ἐπιχειρήσεων στόν χῶρο τῶν συντάξεων καί τῆς ὑγείας.

Συμπαραστάτης τοῦ ὑπουργοῦ στήν κατεύθυνση αὐτή ἀναδείχθηκε ὁ Διοικητής τοῦ ΙΚΑ κ. Ροβέρτος Σπυρόπουλος, πρώην ὑπουργός τῶν κυβερνήσεων τοῦ ΠΑΣΟΚ καί κορυφαῖο συνδικαλιστικό στέλεχος τοῦ ΟΜΕ/ΟΤΕ. Ὑπῆρξε καί ὁ ἀρχιτέκτοντας τοῦ ἀσφαλιστικοῦ νόμου 3029/2002, μέ τόν ὁποῖον δημιουργήθηκαν χωρίς ἐπιτυχία τά γνωστά ἐπαγγελματικά ταμεῖα, ἐπισήμως καλούμενα ¨Ταμεῖα Ἐπαγγελματικῆς Ἀσφάλισης¨. Στήν εἰσήγηση του στό ἐν λόγω συνέδριο ταυτίστηκε μέ τίς θέσεις τοῦ Ὑπουργοῦ Ἐργασίας γιά τήν συνεργασία τοῦ δημόσιου καί τοῦ ἰδιωτικοῦ τομέα γιά τήν κάλυψη τῆς συνταξιοδότησης καί τῆς ὑγείας στούς συνταξιούχους καί τούς ἀσφαλισμένους, ἐνῶ δέν ἔκρυψε τήν ἀγανάκτησή του γιά τήν ἀποτυχία στή χώρα μας τῶν νεοφιλελεύθερης φιλοσοφίας  ἐπαγγελματικῶν ταμείων.

Αὐτά στήν οὐσία τους εἶναι ἕνα κακέκτυπο τοῦ ἀλληλοασφαλιστκοῦ συνεταιρισμοῦ. Ὁ νόμος 3029/2002 πού δημιούργησε τόν θεσμό τους, εἶναι τελείως ἀόριστος. Ἀπαιτεῖ μέν νά ἔχουν ὄχι λιγώτερο ἀπό 100 ἱδρυτικά μέλη πού νά ὑπογράψουν τό συμβόλαιο τῆς σύστασής τους, ἀλλά ἀφήνει ἀνοιχτό τό ποιοί θά μποροῦν νά μετέχουν σ’αὐτά. Ἔτσι στό ταμεῖο τῶν ὑπαλλήλων τοῦ ὑπουργείου τῶν Οἰκονομικῶν π.χ.  μποροῦν νά μπαίνουν καί ἀγρότες, ναυτικοί, ἐπιπλοποιοί κλπ. Ἀόριστο παραμένει τό ἐάν θά ἐξυπηρετοῦν ἕναν ἤ περισσότερους κλάδους τῆς ἀσφάλισης. Ἄν θά εἰσφέρουν σ’αὐτά μόνο τά μέλη τους ἤ καί οἱ ἐργοδότες. Ταμεῖα πού θά χορηγοῦσαν συντάξεις ὁρίστηκαν νά λειτουργοῦν μέ τό κεφαλαιοποιητικό σύστημα.

Ἡ οὐσία ἦταν, ὅτι τό κράτος δέν θά συνεισέφερε οὔτε δεκάρα σ’αὐτά τά ταμεῖα. Θά ἔπρεπε νά καλύπτουν τήν δαπάνη τους ἀπό τούς ἰδίους πόρους καί ἡ διαχείρισή τους ἦταν ἀκριβή, διότι ὁ νόμος πρόβλεπε τήν τακτική διεξαγωγή ἐλέγχων καί δημοσιεύσεων πού στοίχιζαν.

Γι’αὐτό ἀπέτυχε ὁ θεσμός τῶν ἐπαγγελματικῶν ταμείων. Μπόρεσαν νά γίνουν ἐλάχιστα τέτοια μέ εἰσφορές τῶν ἐργοδοτῶν πού δέχθηκαν νά τά χρηματοδοτήσουν.

Τώρα ζητᾶ μιά ριζική μεταρρύθμιση τοῦ θεσμοῦ ὁ Διοικητής τοῦ ΙΚΑ. Ἀρχίζοντας ἀπό φορολογικές ἀπαλλαγές τοῦ νέου σχήματος πού προτείνει. (Νά δοῦμε τί θά ποῦν ὁ κ. Στουρνάρας καί ἡ Τρόϊκα.) Ἀλλά ἀντί τῶν ἐπιμέρους ἐπαγγελματικῶν ταμείων νά γίνει ἕνα καί μοναδικό Ἐθνικό Ἐπαγγελματικό Ταμεῖο, πού προγραμματίζεται νά θεσπισθεῖ μέσω τῆς Ἐθνικῆς Γενικῆς Συλλογικῆς Σύμβασης Ἐργασίας. Γιά νά καλύπτει τό μισό ἑκατομμύριο μισθωτῶν πού ὑπάγονται στίς ρυθμίσεις αὐτῆς τῆς Σύμβασης.

Ὁ ἀριθμός τῶν μελῶν τοῦ καινούργιου ταμείου ἀναμένεται, ὅτι σύν τῶ χρόνω θά αὐξάνεται ἐξαιτίας τῆς κατάργησης τῶν κλαδικῶν καί ἐπαγγελματικῶν συμβάσεων. Ὅμως ὅλο καί περισσότεροι, ἀπό αὐτούς πού δέν θά γίνονται ἄνεργοι, θά εἰσπράττουν κατώτερους μισθούς. Ἔτσι θά συρρικνωθοῦν οἱ πόροι τοῦ Ἐθνικοῦ Ἐπαγγελματικοῦ Ταμείου. Τήν αὔξηση τῶν εἰσοδημάτων τοῦ Ταμείου θά κληθεῖ νά ἀναλάβει τό ἰδιωτικό κεφάλαιο καί πρός τοῦτο ἔχουν ἤδη ἐξορμήσει οἱ μεγάλες ἀσφαλιστικές ἐπιχειρήσεις. Αὐτές φυσικά θά ἀπαιτήσουν νά ἔχουν κέρδη ἀπό τήν προσφορά τῶν ὑπηρεσιῶν τους.

Τό μοντέλο τοῦ νέου συστήματος θυμίζει τό προηγούμενο τῶν «τριῶν πυλώνων», μέ πρῶτον τόν πυλώνα αὐτόν τῆς δημόσιας σύνταξης, ἡ ὁποία δέν μπορεῖ νά ἐξασφαλίσει ἕνα ἀξιοπρεπές ἐπίπεδο ζωῆς τῶν συνταξιούχων. Μέ δεύτερο πυλώνα τά ἐθελοντικά, καί ὄχι ὑποχρεωτικά, ἐπαγγελματικά ταμεῖα, πού δέν ὑπάγονται στήν δημόσια ἀσφάλιση καί δέν στοιχίζουν λεφτά στό κράτος. Γιά τόν τρίτο πυλώνα, τήν ἐπικουρική ἀσφάλιση, ἀπέφυγε νά κάνει λόγο ὁ Διοικητής τοῦ ΙΚΑ.

Ἀπαντώντας σέ ἐπικριτικά δημοσιεύματα γιά τίς δηλώσεις του, ἐτόνισε ὅτι δέν ἐπιδιώκει ἔνταξη τῆς ἐπικουρικῆς ἀσφάλισης στό ΙΚΑ-ΕΤΑΜ. Τό ἀνησυχητικό γιά τήν ἐπικούρηση εἶναι, ὁ Ὑπουργός Ἐργασίας καί ὁ Διοικητής τοῦ ΙΚΑ δέν ἔκαναν κἄν λόγο γιά τό μέλλον τῆς ἐπικουρικῆς ἀσφάλισης.

Μέ τήν ψήφιση τοῦ τελευταίου νόμου γιά τήν ἐπικουρική ἀσφάλιση καί τήν μέθοδο τοῦ ὑπολογισμοῦ της πού ὁρίζει αὐτός, στά μέσα τοῦ ἑπομένου ἔτους οἱ ἐπικουρικές συντάξεις πού ἔχουν ἀπομείνει μετά τίς ἀλλεπάλληλες μειώσεις τους, θά γίνουν ἀσήμαντες. Θά ἐξαφανισθεῖ σχεδόν ἡ βοήθεια πού προσέφεραν. Σοβαρές μειώσεις ἔχουν ὑποστεῖ καί τά ἀποθεματικά τῶν ἰδιαιτέρων ἐπικουρικῶν ταμείων καί τοῦ ἐπικουρικοῦ τοῦ ΙΚΑ, τά ὁποῖα ἐκμεταλλεύθηκαν σέ βαθμό σφετερισμοῦ ὅλες οἱ μέχρι τώρα κυβερνήσεις.

Δέν πρέπει νά ξεχνᾶμε πώς μέ τόν νόμο 3029/2002 ἔχει φωτογραφηθεῖ τό μελλοντικό σύστημα ἀσφάλισης στό ὁποῖο προσβλέπει ἡ κυβέρνηση. Ἐκτός ἀπό τίς μειώσεις τῶν συντάξεων καί τήν αὔξηση τοῦ δικαιώματος γιά πλήρη σύνταξη στά 67, ἐνισχύονται τά ἀτομικά χαρακτηριστικά τοῦ ἀσφαλιστικοῦ συστήματος, εἰς βάρος τῶν συλλογικῶν δικαιωμάτων καί τῶν στοιχείων ἀλληλεγγύης πού ἴσχυαν ὡς τότε. Ὅπως ἡ ἀναδιανομή στό ἐσωτερικό τοῦ ἀσφαλιστικοῦ συστήματος.

Στήν λογική τῆς ἰδιωτικοποίησης ἐντάσσονται καί τά ἀποθεματικά πού ἀπομένουν στά Ταμεῖα καί ἡ διαχείριση τῆς ἀτομικῆς περιουσίας τους. Τά ἀποθεματικά προτείνεται νά διαχειρίζονται ἑταιρεῖες, ὅπως ἡ Ἑταιρεία Διαχείρισης Ἐπενδυτικῶν Κεφαλαίων Ταμείων, πού μεγάλο μέρος τοῦ κεφαλαίου της  τοποθετεῖται σέ μετοχές καί ἀμοιβαῖα κεφάλαια. Ὡς πρός τήν τύχη τῆς ἀκίνητης περιουσίας, πού εἶχαν σχηματίσει τά Ταμεῖα, ἡ ὁποία εἶναι σημαντική καί πλησιάζει τά 15,2 δις. εὐρώ, προτάθηκε νά δημιουργηθεῖ μιά ἀνώνυμη ἑταιρεία γιά τήν διαχείριση της εἰσηγμένη στό χρηματιστήριο. Νά γίνει δηλαδή ἡ περιουσία αὐτή παράγοντας ἐνίσχυσης τῆς χρηματαγορᾶς καί νά ἐμπλακεῖ στά χρηματιστηριακά παιγνίδια.

Ὅλα τά προλεχθέντα δείχνουν, πώς ἡ κυβέρνηση θέλει νά ἀντικαταστήσει τήν κοινωνική ἀσφάλιση μέ τήν ἰδιωτική.